Қазақстандағы әлеуметтік және тұрмыстық қақтығыстар

Бүгінде Қазақстандағы әлеуметтік және тұрмыстық қақтығыстар әлеуметтік желілерде болсын,шынайы өмірде болсын белсенді талқыланатын ең резонансты тақырыптардың біріне айналды.Қақтығыстар салдарынан туындайтын әлеуметтік қайшылықтарды шешу де өте маңызды мәселелердің бірі. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, әлеуметтік-экономикалық және саяси жаңғыру жолына түскен елдер әлеуметтік қайшылықтың өсуі мен жанжалдардың туындау қаупіне ұшырайды.Қазақстан Республикасының осы құбылыстардың алдын алу бойынша бай тәжірибесі бар деп айтуға болады. Сонымен қатар, Қазақстанда жүріп жатырған жаңғырту процесі жанжалдарды тиімді басқарумен және қоғамды жан-жақты реформалаудың бейбіт заңды Конституциялық тәсілдерін қамтамасыз етумен байланысты проблемаларды туындатады.Бәріміз білетіндей, посткеңестік мемлекеттердегі қайшылықтар мен саяси қақтығыстардың шиеленісуі кейбір жағдайларда тіпті қарулы қақтығыстарға дейін әкелген жағдайлар болған. Бұл қарама-қайшылықтар мен қақтығыстар, әрине, тарихи алғышарттармен де, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік дамудың дағдарыстық құбылыстарымен де,экономикалық және саяси қатынастармен де тығыз байланысты.Сонымен бірге,менің ойымша,Қазақстанда болсын, ТМД елдерінде болсын ішкі саяси жағдайдың шиеленісуінің басты факторларының бірі жанжалдардың алдын алу және реттеу технологияларының нашар әзірленуі болды. Әлбетте, толығымен жанжалсыз қоғам құру мүмкін емес, тек қайшылықтар мен қақтығыстардың алдын-алу және оларды тиімді басқара алу ғана мүмкін деп атап өтуге болады.

Қазақстан тұрғындары арасында жүргізілген әлеуметтік зерттеулер бойынша халықтың мемлекеттік органдарға деген сенімінің жоғары деңгейі туралы қорытынды жасауға болады. Бұл кездейсоқ емес,себебі қазір азаматтардың материалдық әл-ауқатын жақсартуға, білім беру жүйесін жетілдіруге, тұрғын үй проблемасын шешуге және т.б. үлкен көңіл бөлінеді. Осылайша, елде жүзеге асырылып жатқан саяси реформаларды азаматтар оң қабылдайды, бұның өзі тұрақтандырушы фактор болып табылады.Ал халық арасындағы жалпы, әлеуметтік жанжалдардың негізгі себептері тобына, сауалнама нәтижелері көрсеткендей, бағаның өсуі, жұмыссыздық, инфляция, тарифтердің өсуі, адам құқықтарының бұзылуы және сыбайлас жемқорлық кіреді.Екінші блок-азаматтардың өз мүдделерін қорғау және билік органдарына қарсы ашық сөз сөйлеу мақсатында наразылық әрекеттеріне қатысудың пропорционалды емес түрлеріне дайындығының көрсеткіштері.Бәріміз білетіндей, наразылық дегеніміз-кез-келген саяси шешімдерді мақұлдамау немесе қолданыстағы әлеуметтік-саяси шындықты өзгерту мақсатында азаматтардың белсенді ұжымдық немесе жеке әрекеттерінің белгілі бір түрі. Әрине, саяси жүйеге ең үлкен қауіп-жеке емес, көпшіліктің ұжымдық әрекеттері, олар демонстрациялық форманы алып, агрессия мен зорлық-зомбылық түрінде көрінуі мүмкін. Жанжалдар кенеттен пайда болмайтынын және олардың пайда болуын көрсететін сигналдарды уақытында қадағалау өте маңызды екенін мойындау керек. Мұндай сигналдар қоғамдағы қазіргі жағдайды қабылдамау (мақұлдамау), билік саясатына деген сенімнің жоғалуы, құндылықтар идеяларындағы айырмашылықтар, болашақты пессимистік бағалау, барлық қауесеттердің таралуы, азаматтардың шетелге көшуі және т. б. түрде көрінуі мүмкін. Тұтастай алғанда, Қазақстандағы жанжалдардың алдын алу проблемаларын зерттеу кезінде әртүрлі бағыттағы факторлардың өзара іс-қимылы анықталды. Олардың кейбіреулері табиғатта тұрақтандырушы, ал басқалары деструктивті қақтығыстарды тудырады.Тұрақтандырушы факторлар:

- деструктивті әлеуметтік-саяси қақтығыстардың болмауы;

- әлеуметтік-экономикалық реформаларды жүзеге асыру;

- саяси жүйені демократияландыру және саяси құрылымның негізгі мәселелері бойынша консенсусқа қол жеткізу;

- азаматтық