Білім және ғылым реформалары

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ РЕФОРМАЛАРЫ

Мемлекеттік тәуелсіздікке ие болған кезде Қазакстанда оқу-білім реформаларының себептері экономикалық және саяси қайта қүрулардың алғышарттарынан принципті түрде өзгешеленеді.Экономикалық дағдарыс,тарихтың өзгеруі,ақша мәселесі,осыған қарамастан тәуелсіз Қазақстан ыдыраған Кеңес Одағынан мұраға алған білім беру жүйесінде дағдарыс та, артта қалушылық та болған жоқ.

Кәсіптік-техникалыкмектептердіңсаны 1991 жылмен салыстырғанда 1997 жылы 40%-ға дерлік, ал олардағы оқуш ылар саны 40%-дан астамға кысқарды

Ж алпы білім беретін мектептерді жаппай жабу болған жоқ. Алайда жұмыссыздық пен кедейліктің, әсіресе ауылдық жерлерде өсуі салдарынан интернаттық мекемелердің саны үш еседен астамға кысқарды, мектеп жасындағы балалардың басым бөлігінің мектепке бармауы бүрын мемлекетке белгілі болмаған проблема туғызды.

Бюджеттен каржыландыру мүмкіндігінің шектелуі мемлекеттік жоғары оқу орындарына қабылдау жоспарының қысқаруына тез әкелді. Ол 1991 жылғы 59 950 адамнан 1995 жылы 40 160 адамға дейін азайды, яғни 33%-ғадейін шегерілді. 1991 жылдан 1997жылғадейін мемлекеттік жоғары оқу орындары студенттерінің саны 288 371 адамнан 246 390 адамға дейін кұлдырады. Бұл орайда 1997 жылы студенттердің төрттен бірінен астамы шарт негізінде оқыды.

Мемлекеттік тәуелсіздік жылдары мектепті дамытудың алғашқы елеулі нәтижесі — білім беруді элиталы ету, ол өте тез түрде әлеуметтік теңсіздіктің елеулі факторларының біріне айналды. Мектеп жүйесінің бір киырында тереңдетіп окытатын және мамандандырылған, «көрсетілетін қосымша кызметтерге» акы төленетін мектептер көбейді.

1990/91 оку жылынан 1995/96 оку жылына дейін кейбір пәндерді терендетіп оқытатын мектептердін саны екі есе дерлік көбейді, гимназиялардың саны 16-дан 131-ге дейін, лицейлердің саны — 10-нан 112-ге дейін артты. Бұдан кейінгі жылдары мамандандырылған мектептердің саны азая бастады, ал лицейлер мен гимназиялардың саны өсуін жалғастырды, әйтсе де жоғары карқыны едәуір бәсеңдеді (1998/99 оку жылы Қазақстанда жекелеген пәндерді терендетіп окытатын 1964 мектеп, 195 гимназия және 149 лицей болды).

Мектепті «элиталы ету» үрдісіне кейбір тәртіп енгізілді.71 1993 жылы Қазақстан Ү кіметі Ж еке меншік оқу орындарын лицензиялау тәртібі туралы бірінші ережені, 1995 жылы Білім беретін мемлекеттік емес мекемелер туралы ережені бекітті.

1996 жылы Гимназия ж әне лицей туралы ереже қабылданды. Н.Ә. Назарбаевтың «Дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау ж әне дамыту туралы» өкімі Қазақстан мектебін сапалық жаңғырту жолындағы нағыз стратегиялық мәні бар алғашқы елеулі қадам болды.

2004 жылға қарай республиканың жалпы білім беретін мектептежүз пайыз компьютерлендіру жетістігі бағдарламаны іске асырудың нәтижесіне айналды.