Қоғам дамуындағы ғылымның рөлі және ғылыми зерттеу тұжырымдамасы

№ 1 Сабақтың тақырыбы: Қоғам дамуындағы ғылымның рөлі және ғылыми зерттеу тұжырымдамасы

Курстың мақсаты мен міндеті: Ғылыми іс-әрекеттің мақсаты мен белгілері, маңызы мен мазмұны туралы мәлімет беру арқылы оның танымдық процесі туралы мағлұмат беру.

Курстың мазмұны:

1.1 Ғылым туралы түсінік

1.2 Ғылым, таным процесінің ерекше формасы.

1.3 Ғылыми шығармашылық.

1.4 Зерттеуді анықтау және жіктеу

1.1 Ғылым туралы түсінік

Ғылым – табиғат, қоғам және ойлау туралы жаңа білім алуға бағытталған зерттеу ортасы.

Қазіргі таңда ғылымның дамуы ғылыми жұмыстың бөлінуі мен бірігуімен, ғылыми мекемелердің, тәжірибелік-зертханалық аспаптардың пайда болуымен тығыз байланысты. Ғылым қоғамдық еңбек бөлінісі ой еңбегі мен дене еңбегінің арақатынасын анықтағаннан бері пайда болды. Кәсіпорындарда ірі машиналардың пайда болуымен ғылым бизнестің белсенді факторына айналды. Ғылыми-техникалық революция жағдайында ғылым түсінігі өзгерді, яғни ғылым техника дамығаннан кейін емес материалдық өндірістің негізгі күші болып табылады.

Ғылым – әлеуметтік құбылыс. Оның негізгі мақсаты – жаңа білім, оларды игеру және жаңа әдіс-тәсілдерді алу және осы мәселені шешуге қаражат жинау. Көптеген еңбектерді адамдардың дүние және адам қоғамы туралы білімін арттыруға бағытталған ақыл-ой әрекеті ретінде қарастыратын ғылым. Ғылым сонымен қатар жаңа фактілер туралы ақпаратты жинауға, талдауға және өңдеуге арналған күрделі ақпараттық жүйе болып табылады.

Ғылым қоғамдық өндіріске белсене араласа отырып, қоғам өмірінің барлық салаларын анықтайды. Ғылым материалдық өндіріс, экономика, саясат, мәдениет, жаратылыстану, басқару ғылымы мен білім беру салаларында қарқынды дамуы керек. Қазіргі қоғамда ғылым мен техника барлық элементтер мен салаларда маңызды. Бүгінгі таңда ғылым – қоғамда өсіп келе жатқан күш. Дене және ой еңбегінің түрлері: медицина, көлік, байланыс, ғылыми-техникалық прогресс күнделікті өмірде ерекше орын алады.

Ғылымның екі негізгі қызметі бар: ақпараттық және практикалық. Бұрын жинақталған білім мен жүйе ретінде бұл қабілеттер, ғылымның пікірінше, білім жүйесінің объективті шындығы кейінгі білімдер үшін негіз болады және тәжірибеде себептік қосымша ретінде қолданылады.

Ғылым үш құрамдас элементтен тұрады: жинақталған білім, адам қызметі және институттар.

Ғылыми білім жүйесі кітаптарда, журналдарда және басқа да басылымдарда жазылған оқиғаларды, болжамдарды, ғылыми тұжырымдамаларды, гипотезаларды, заңдарды, эмпирикалық ғылыми фактілерді, теорияларды және идеяларды сипаттайды. Бұл жүйелі тәжірибе мен ғылыми білім ұрпақ үшін ең маңызды, оның маңызды белгілері мен топтары бар. Олар:

Жан-жақтылық, яғни ғылыми нәтижелер бұл қызметтің ел мен жалпы қоғам үшін ғылыми танымы. Жүйе ретінде қоғамдық меншік барлық адамдар үшін қажет және пайдалы болуы мүмкін.

Сенімділік – бұл ғылымның ақиқаты. Білім беру жүйесі - бұл тергеуде сенімді шындықты анықтау үшін әрбір фактіні, білімді және белгілі бір заңдылықтарды немесе теорияларды зерттейтін ғылым.

Бұл құбылыстың қайталануы сенімділікпен тығыз байланысты. Зерттеуші, яғни басқа ғалымдар құбылысқа ашық кез келген жолды қайталай алады. Табиғаттың кейбір заңдылықтары бар, ашық әрекет ғылыми білім беру жүйесіне енгізілген.

Білім беру жүйесінің тұрақтылығы. Ақпараттың ескіруі жинақталған материалдан гипотезаны дұрыс зерттемеуден немесе қабылданған дәлсіздіктерден көрінеді.

1.2 Ғылым – танымдық процестің ерекше формасы

Ғылым – адамдардың табиғат, қоғам және ойлау туралы білім жүйесі. Осы үш саланың әрқайсысының өз ғылым саласы мен даму заңдылықтары бар.

Қазіргі ғылым – жаңа білімді өндіру және беру жөніндегі әлеуметтік бағытталған қызмет, қоғамдық өндірістің бір түрі, дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастыратын білім жүйесі, ең маңызды әлеуметтік қару. Қоғамдық сана мен ерекше қызметтің бір түрі ғылым, К.Маркс айтқандай, қоғамның идеалды және практикалық байлығын көрсетеді.