70 жылдардағы халықаралық қатынастар

70 жж. халықаралық қатынастар жүйесін дамытуда екі кезеңді бөліп көрсетуге болады.Бірінші кезең 60-жылдардың соңынан 70-жылдардың екінші жартысына дейінгі оқиғаларды қамтиды. Ол ұлы державалардың арасындағы келіссөздерге "суық соғыс" кезеңінің конфронтациясынан, сондай-ақ КСРО мен оның одақтастарының арасындағы, бір жағынан, екінші жағынан, және Батыс мемлекеттер арасындағы келіссөздерге көшуден басталды. Бұл үрдіс шарттар мен келісімдердің тұтас жүйесіне айналды. Ядролық соғыс қатерін болдырмауға, ұлттық мемлекеттер мен жалпы адамзаттың мүдделерін қозғайтын жаһандық проблемаларды шешуде халықаралық ынтымақтастықты орнатуға нақты үміт пайда болды. Алайда, 70-ші жылдардың екінші жартысында халықаралық жағдай күрт өзгерді.Екінші кезең 70-жылдардың екінші жартысынан бастап 70-жылдардың соңына дейін Халықаралық өмір оқиғаларын қамтиды.

1975 жылы 1 тамызда Хельсинкиде Еуропаның 33 мемлекеті және АҚШ пен Канаданың қатысуымен Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтасу туралы Акт қабылданды. Ол соғыстан кейінгі қалыптасқан шекараларды өзгертпеу, қаруларды қысқарту, адам құқығын құрметтеу және гуманитарлық байланыстарды дамыту ісіне баса мән беру бағытына үлкен сүйеу болды. Соның нәтижесінде Еуропада бейбіт жағдай нығайтыла түсті. Сол жылдары АҚШ пен КСРО-ның әскери қуаты теңелгендей болды. 1970—1980 жылдардағы халықаралық қатынастардың дамуы және аймақтық жанжалдардың өршуі. Еуропа үлгісінің басқа құрлықтарға тигізген әсері шамалы еді. Азия, Африка, Латын Америкасында жанжалдар ұлғая берді. АҚШ пен КСРО арақатынасы қайтадан нашарлады. Шығыс Еуропа елдеріне орта қашықтықтағы зымырандарын орналастыру арқылы КСРО-ның Еуропа халықтарын үрейлендіру әрекеті НАТО-ның қарсылығын туғызды. Америка Еуропаға қанатты зымырандарын орналастыруға кірісті. Олар КСРО қалаларына радар қабылдай алмайтын төмендікте 5—7 мин-та ұшып жетіп, қирата алатын еді. Содан сескенген Мәскеу Вашингтонмен келісімге келіп, екі жақ та қаруды қысқартуға кірісті. Бірақ АҚШ пен КСРО шиеленісі мұнымен аяқталмады. КСРО Африкадағы оқиғаларға килігіп, Сомали-Эфиопия соғысына араласты. Анголадағы азамат соғысына әскери кеңесшілерін жіберді. Таяу Шығыста Египетпен, Сириямен, Иракпен достасқан болып, оларға түрлі соғыс жабдықтарын, әскери техника және қару-жарақ сатты. Египетке мыңдаған кеңестік әскери кеңесшілер барды.

1973 жылы қазанда Египет Израильге қарсы соғыс бастап, алғашқыда үлкен жеңіске жеткенімен, кейін сәтсіздікке ұшырады. Бауырлас елді жақтаған мұнайға бай араб елдері Батыс елдеріне мұнай сатпау туралы шешім қабылдады. Бұл дүниежүзілік энергетикалық дағдарыс туғызды. Содан соң Египет те, АҚШ-та Таяу Шығыс жанжалын шешу мақсатында бейбіт жолдар іздестірді.

1973 жылғы мұнай дағдарысы (сондай-ақ "мұнай ембарго" деп аталатын) 1973 жылдың 17 қазанында басталды. Бұл күні ОАПЕК-ке мүше барлық араб елдері, сондай-ақ Египет және Сирия, олардың Сириямен және Египетпен қақтығыста сот күнінің соғысы барысында Израильге қолдау көрсеткен елдерге (Ұлыбритания, Канада, Нидерланды, АҚШ, Жапония) мұнай жеткізбейтінін мәлімдеген. Бұл ең алдымен АҚШ пен олардың Батыс Еуропадағы одақтастарына қатысты болды. Келесі жылдың ішінде мұнай бағасы барреліне үш доллардан он екі долларға дейін көтерілді. 1974 жылдың наурызында эмбарго жойылды.1973 жылғы мұнай дағдарысы бірінші энергетикалық дағдарыс болды және әлі де ірі болып саналады. ОПЕК мұнай өндіру көлемін өз пайдасына әлемдік бағаға әсер ету үшін ғана емес, төмендетті. Бұл акцияның басты міндеті Израильдің Батыс елдерінің қолдауын азайту мақсатында әлемдік қауымдастыққа саяси қысым жасау болды.ОПЕК-тің экономикалық қысымының нәтижесі арабтар ұстанымын қолдаған ортақ нарық елдерінің Министрлер Кеңесінің декларациясы болды. Сонымен қатар, Африканың барлық мемлекеттері Израильмен дипломатиялық қарым-қатынасты бұзды. Құрылған саяси