Машиналық аударма қосымшаларындағы ғылыми-ақпараттық мәтіндерді орыс тілінен қазақ тіліне аударудағы қателіктер

       Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті

 Қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасы

ҒЫЛЫМИ ЖОБА

МАШИНАЛЫҚ АУДАРМА ҚОСЫМШАЛАРЫНДАҒЫ ҒЫЛЫМИ-АҚПАРАТТЫҚ МӘТІНДЕРДІ ОРЫС ТІЛІНЕН ҚАЗАҚ  ТІЛІНЕ АУДАРУДАҒЫ ҚАТЕЛІКТЕР

Мамандығы: 6BO172 – қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Орындаған:    Ақбілек Атшабар,   Кял22-1 оқу тобының студенті

Жобаның ғылыми жетекшісі:  А.Абасилов, филология ғылымдарының кандитаты, қауымдастырылған профессор

Ғылыми кеңесші:  Э.Ибрагимова,  гуманитарлық ғылымдар магистрі

Қызылорда, 2024

М А З М Ұ Н Ы

КІРІСПЕ............................................................................................................4

ӘДІСТЕМЕ.......................................................................................................5

1 МАШИНАЛЫҚ АУДАРМА ТҮСІНІГІ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ....6

2 МАШИНАЛЫҚ АУДАРМАНЫҢ ТАРИХЫ..........................................7

3 ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ АУДАРАТЫН ҚОЛДАНЫСТАҒЫ МАШИНАЛЫҚ АУДАРМА ҚОСЫМШАЛАРЫ...................................................................9

ҚОРЫТЫНДЫ .............................................................................................19

Ұсыныстар.....................................................................................................20

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.......................................................21

Қосымшалар .................................................................................................22

Аңдатпа

Зерттеу жұмысында машиналық аударма ұғымына анықтама берілді,оның негізгі ерекшеліктері мен функциялары айқындалды.Машиналық аударма қосымшаларының ішіндегі  қазақ тілін қамтитын қосымшалар,оның ішінде жиі қолданылатын қолжетімді қосымшалар GoogleTranslate, Яндекс аудармашы, PROMT. One қосымшаларына контент-талдау жасалып, аударма ісінде орын алатын қателіктер анықталды және осы сапалы машиналық аудармаға қойылатын талаптар бойынша  үш қосымшаның арасындағы  ең сапалы аударма жасайтын қосымша анықталды.

Кілт сөздер: машиналық аударма,машиналық аударма қосымшалары, ғылыми-ақпараттық  мәтін, қателіктер

Аннотация

     В исследовательской работе определено понятие машинного перевода, определены его основные особенности и функции.  Среди приложений машинного перевода, приложений, содержащих казахский язык, в том числе часто используемых и доступных приложений Google Translate, Яндекс Переводчик, PROMT. One, был проведен контент-анализ, выявлены ошибки, возникающие в процессе перевода, а также высочайшее качество. Перевод между тремя приложениями в соответствии с требованиями к качественному машиночитаемому переводу определяется приложением.

           Ключевые слова: машинный перевод, приложения машинного перевода, научно-информационный текст, ошибки.

Abstract

The concept of machine translation was defined in the research work, its main features and functions were determined.  Among the machine translation applications, the  applications containing the Kazakh language, including the frequently used and available applications Google Translate, Yandex Translator, PROMT. One, a content analysis was carried out, errors occurring in the translation process were identified, and the highest quality translation among the three applications according to there quirements for high-quality machine-readable translation an application is defined.

Keywords: machine translation, machine translation applications, scientific and in formational text, errors

КІРІСПЕ

Tақырыптың өзектілігі: Қазіргі технологиялық тұрғыдан қарыштап дамыған заманда әлдеқашан-ақ  адам аудармасын машиналық аударма ауыстырғаны белгілі. Машиналық аударма қосымшалары арқылы аз ғана уақыт ішінде бір тілден екінші тілге әртүрлі стильдегі түпнұсқа мәтіннің мазмұнын қамтитын аударманы алуға болады. Осындай өзіндік ерекшеліктеріне қарамастан, оларды күнделікті өмірде қолдану барысында  түрлі себептерге байланысты туған  қателіктер мен олқылықтарын байқауға болады. Бұл өз кезегінде сапалы аударма алуға кедергі келтіретін көптеген мәселелердің пайда болуына әсер етеді. Сол себепті, қазіргі күнгі машиналық аударма қосымшалары әлі де көбірек өзгертулер мен толықтыруларды, жан-жақты зерттеулерді қажет етеді.