Аудармашының жалған достары

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан университеті

Тарих,экономика және құқық факультеті

«Құқықтық пәндер» кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: «Аудармашының жалған достары»

Дайындаған:

Тексерген:

Орал - 2021 ж

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ...............................................................................................................3

І. «АУДАРМАШЫНЫҢ ЖАЛҒАН ДОСТАРЫ» ТІЛАРАЛЫҚ ҚҰБЫЛЫСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ..........................................5

    1.1 «Аудармашының жалған достарының» тіларалық қатынаста пайда болу тарихы...........................................................................................................5

    1.2 «Аудармашының жалған достары» ұғымы және жіктелуі......................9

      1.3 «Аудармашының жалған достарын» аударудағы негізгі қиындықтар.14

ІІ. «АУДАРМАШЫНЫҢ ЖАЛҒАН ДОСТАРЫ» ТІЛАРАЛЫҚ ФЕНОМЕНІНІҢ ПРАКТИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.................................18

     2.1 «Аудармашының жалған достары» аударманың баламалылығына қол жеткізудегі кедергілердің бірі ретінде..............................................................18

     2.2 Фразеологиялық бірліктер құрылымындағы «аудармашының жалған достары»..............................................................................................................20

ҚОРЫТЫНДЫ.................................................................................................26

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...........................................................28

КІРІСПЕ

    Аударманың тарихы өте ұзақ. Ол өзінің тамырын өте тереңге жайып, сонау бірнеше тілдерді білетін және әртүрлі тілдік қауымдастықтар өкілдерінің қарым-қатынасында делдал ретінде әрекет ете алатын адамдарға қажеттілік туындаған кезде бастау алған. Дегенмен, бірқатар себептерге байланысты, атап айтқанда оның пәнаралық сипатына байланысты аударма ХХ ғасырдың басында ғана тәуелсіз әрі өз алдына дербес ғылымға айналды. Халықаралық қатынастардың кеңеюі және ақпарат алмасу жағдайында аударма ісі тез дамып, қазіргі уақытта өзінің теориялық базасы, тұжырымдамалық аппараты және терминдер жүйесі бар тәуелсіз ғылыми пән мәртебесін қолданады. Танымал аудармашы В. Н. Крупнов аударма туралы былай дейді: "Аударма-бұл аса маңызды тілдік қызмет..."

        Ғылым ретінде аударма ісі дамыған сайын көптеген даулы мәселелер мен қиындықтар туындай бастады."Қиындықсыз қалай аударуға болады?" деген сқраққа жауап беру барысында, зерттеушілер көбінесе қарама-қайшылықты пікірлердің қайнар көзі болып табылатын әртүрлі аударма объектілеріне назар аударады.

        Соңғы жылдары зерттеушілердің аударма әдебиетінде "аудармашының жалған достары" деп аталатын сөздер санатына деген қызығушылығы артты, оларға ұқсас типтегі тіларалық салыстырмалы синонимдер, сонымен қатар тіларалық омонимдер мен паронимдер жатады. Сөздердің осы санатын аудару кезінде жалған сәйкестендірулер орын алуы мүмкін, өйткені тілдік аналогизмдер кейбір графикалық (немесе фонетикалық), грамматикалық және жиі семантикалық қауымдастыққа ие. "Жалған достардың" мысалдарын талдау халықаралық лексиканы аудару кезінде көптеген қателіктер пайда болатындығын көрсетеді.Халықаралық параллельдер семантикалық құрылымның ортақтығымен сипатталады, сондықтан аударма кезінде оңай анықталады. Алайда, мұндай сәйкестендірулердің нәтижесінде жалған эквиваленттер жиі пайда болады, өйткені олардың семантикалық құрылымдарындағы ортақтықпен қатар аудармашы жиі ұмытып кететін маңызды айырмашылықтар да бар.

        Курстық жұмысының мақсаты: Аудармашының жалған достары ұғымын зерттеп, теориялық және практикалық негізде талдау.

      Курстық жұмыстың міндеттері:

1. «Аудармашының жалған достары» тіларалық қатынасының пайда болу тарихын зерттеу;
2.  «Аудармашының жалған достары» ұғымы мен жіктеу критерийлерін талдау;
3.  "Аудармашының жалған достарын" аударуда кездесетін негізгі қиындықтарды анықтау;
4. «Аудармашының жалған достары» аударманың баламалылығына қол жеткізудегі кедергілердің бірі ретінде қарастыру:
5.  Фразеологиялық бірліктер құрылымындағы «аудармашының жалған достары» ұғымын қарастыру.

І. «АУДАРМАШЫНЫҢ ЖАЛҒАН ДОСТАРЫ» ТІЛАРАЛЫҚ ҚҰБЫЛЫСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1 «Аудармашының жалған достарының» тіларалық қатынаста пайда болу тарихы

        Аударма және лексикографиялық жұмыс тәжірибесінде, сондай-ақ шет тілдерін оқытуда «аудармашының жалған достары» деп аталатын сөздердің ерекше категориясы көптеген қиындықтар туғызады. Тіларалық синонимдердің рөлін екі тілдің де мағынасы мен қолданылуына толық немесе ішінара сәйкес келетін сөздер ойнайды (және, тиісінше, аудармадағы эквиваленттер). Тілдік омонимдерді екі тілдің дыбыстық (немесе графикалық) формасын сәйкестендіру дәрежесіне ұқсас, бірақ әртүрлі мағынаға ие сөздер деп атауға болады. Сонымен, тіларалық паронимдерге салыстырмалы тілдердің сөздері кіруі керек, олар формасы жағынан ұқсас емес, бірақ көп немесе аз адамдарда жалған ассоциацияларды тудыруы немесе олардың мағыналарының нақты айырмашылығына қарамастан бір-бірімен анықталуы мүмкін.