Электр тогының соғуы кезінде алғашқы көмек көрсету әдістерін зерттеу

1.        № 1 зертханалық жұмыс. Электр тогының соғуы кезінде алғашқы көмек көрсету әдістерін зерттеу

Жұмыстың мақсаты: электр тогының соғуы кезінде алғашқы көмек көрсету әдістемесін зерттеу. Реанимациялық іс-шаралар өткізу.

1.1 теориялық ақпарат

1.1.1 электр тогының адамға әсері, электр жарақаттарының түрлері

Кернеулі өткізгішке қол тигізу арқылы адам электр тізбегіне өзін "қосады", егер ол жерден нашар оқшауланған болса немесе бір уақытта басқа потенциал мәні бар затқа тиіп кетсе. Бұл жағдайда электр тогы адам ағзасы арқылы өтеді, ол ағзаға ерекше әсер етеді: термиялық, электролиттік, механикалық және биологиялық.

Термиялық әрекет кезінде қызып кету және токтың өту жолында органдардың функционалдық бұзылуы орын алады.

Токтың электролиттік әсері дене тіндеріндегі сұйықтықтың, оның ішінде қанның электролизінде және оның физика-химиялық құрамының бұзылуында көрінеді.

Механикалық әрекет тіндердің жарылуына, диссекцияға, дене тіндерінен сұйықтықтың булануына әсер етеді. Механикалық әрекет бұлшықеттердің жыртылуына дейін күшті жиырылуымен байланысты.

Токтың биологиялық әсері жүйке жүйесінің тітіркенуі мен шамадан тыс қозуымен көрінеді

Электр энергиясын пайдаланумен байланысты адамға қауіпті және зиянды әсер ететін факторлар:

- адам ағзасы арқылы электр тогының өтуі;

- электр доғасының әрекеті;

- биологиялық белсенді электр өрісінің әрекеті;

- биологиялық белсенді магнит өрісінің әрекеті;

- электростатикалық өрістің әрекеті;

- электромагниттік сәулеленудің (ЭМИ) әсері.

Электр тогының, электр доғасының, электр және магнит өрістерінің, электростатикалық өрістің және ЭМӨ әсерінен адамдар үшін қауіпті және зиянды әсерлер электр жарақаттары, механикалық зақымданулар және кәсіптік аурулар түрінде көрінеді. Әсер ету дәрежесі фактордың әсеріне, оның ішінде кернеу мен токтың түрі мен мөлшеріне, электр тогының жиілігіне, адам ағзасы арқылы өтетін ток жолына, электр тогының немесе электр және магнит өрістерінің адам ағзасына әсер ету ұзақтығына, сыртқы орта жағдайларына байланысты.

1.1.2 электр жарақаттары

Электр қондырғыларын пайдаланатын персоналдың электр қауіпсіздігі ережелерін сақтамауы электр тогының соғуына және әртүрлі электр жарақаттарына әкелуі мүмкін. Электр жарақаттарының екі түрі бар: жергілікті электр жарақаттары және жалпы электр жарақаттары (электр соққысы).

Жергілікті электр жарақаты-бұл электр тогының әсерінен немесе электр доғасынан туындаған дене тіндерінің, соның ішінде сүйек тіндерінің тұтастығының айқын жергілікті зақымдануы. Жергілікті электр жарақаттарына мыналар жатады: электрлік күйіктер, электрлік белгілер, терінің электрометаллизациясы, механикалық зақымданулар, электроофтальмия.

Электр соққысы - бұлшықеттердің еріксіз конвульсиялық жиырылуымен бірге жүретін, ол арқылы өтетін электр тогымен ағзаның тірі тіндерінің қозуы.

Адам ағзасына әсер ету дәрежесі бойынша электр тогының төрт кезеңі ерекшеленеді:

I-бұлшықеттің әлсіз, конвульсиялық жиырылуы;

II-бұлшықеттің конвульсиялық жиырылуы, сананың жоғалуы;

III-сананың жоғалуы, жүрек және тыныс алу қызметінің бұзылуы;

IV-клиникалық өлім, яғни тыныс алу мен қан айналымының болмауы. Электр энергиясын пайдаланумен байланысты қауіпті факторлардың әсерінен болатын механикалық зақымданулар (биіктіктен құлау, көгеру) электр жарақаттарына да жатқызылуы мүмкін. Сонымен қатар, электр тогы бұлшықеттердің еріксіз жиырылуын (құрысуларды) тудырады, бұл адамды ток өткізетін бөліктермен байланыста болудан босатуды қиындатады.

Кәсіби аурулар, әдетте, жүйке және жүрек-тамыр жүйелерінің функционалдық жағдайының бұзылуында көрінеді. Электр және магнит өрістерінің, электростатикалық өрістердің, радиожиіліктердің электромагниттік өрістерінің әсер ету аймағында жұмыс істейтін адамдарда тітіркену, бас ауруы, ұйқының бұзылуы, тәбеттің төмендеуі, репродуктивті функцияның бұзылуы және т.б. зиянды факторлардың әсерінен көз аурулары немесе лейкемия (ақ қан) пайда болуы мүмкін.

Өнеркәсіптік жиіліктің айнымалы тогы адам 0,6–15 мА-да сезіне бастайды. 12-15 мА Ток саусақтар мен қолдарда қатты ауырсынуды тудырады. Адам 5-10 с күйіне төтеп бере алады және қолдарын электродтардан өздігінен жұлып алады. 20-25 мА ток өте қатты ауырсынуды тудырады, қолдар сал болып, тыныс алу қиынға соғады; адам электродтардан өздігінен босатыла алмайды. 50-80 мА токпен тыныс алу параличі пайда болады, ал 90-100 мА кезінде жүрек параличі және өлім пайда болады.