КӘУЗ уланғанда дәрігерге дейін көрсетілетін алғашқы көмек

Абай Мырзахметов атындағы Кокшетау университеті  

 Реферат

Пәні:Экология және өмір қауіпсіздігі

Тақырыбы:КӘУЗ уланғанда дәрігерге дейін көрсетілетін алғашқы көмек

                                                                            Орындаған:Аманбек Ф

                                                                            Тексерген:Елубаева М.Б

Мазмұны:

1.Кіріспе

2.КӘУЗ УЛАНУЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ МЕН БЕЛГІЛЕРІ

3.КӘУЗ УЛАНУЫНЫҢ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК ШАРАЛАРЫ

4.КӘУЗ УЛАНУЫНА ҚАТЫСТЫ ДӘРІГЕРГЕ ДЕЙІНГІ КӨМЕКТІҢ ӘДІСТЕРІНІҢ ТИІМДІЛІГІ

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

КӘУЗ (каудалану, энцефалопатия, улану) улану — организмнің улануы, жүйке жүйесі мен басқа да ішкі мүшелерге қауіпті әсер етуі мүмкін. Бұл жағдай тез арада медициналық көмекке мұқтаждық туғызады. КӘУЗ уланудың әртүрлі түрлеріне байланысты алғашқы көмек көрсету әдістері әртүрлі болады, бірақ барлық жағдайда уланудың салдарын болдырмау үшін мүмкіндігінше тез арада шаралар қабылдау қажет.

КӘУЗ УЛАНУЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ МЕН БЕЛГІЛЕРІ

КӘУЗ (каудалану, энцефалопатия, улану) — бұл ағзаға улы заттардың немесе токсиндердің әсер ету нәтижесінде денсаулықтың бұзылуы мен түрлі физиологиялық бұзылыстарды тудыратын жағдай. КӘУЗ улануы — ағза үшін қауіпті жағдай болып табылады, өйткені ол дененің негізгі жүйелерін (жүрек-қан тамырлары, тыныс алу, ас қорыту және жүйке жүйесі) бұза алады. Уланудың уақытында диагноз қою және тиісті шаралар қолдану адам өмірін сақтап қалуда маңызды рөл атқарады.

1. КӘУЗ УЛАНУЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ

КӘУЗ улануы әртүрлі сыртқы факторлар мен ішкі себептердің нәтижесінде болуы мүмкін. Оған әкелетін негізгі себептерді төменде қарастырамыз:

• Химиялық заттар:
  Химиялық уланулар көбінесе тұрмыстық химиялық заттардан, өндірістік химикаттардан, дәрі-дәрмектерден, пестицидтер мен гербицидтерден туындайды. Бұл заттар теріге, тыныс алу жолдарына немесе асқазан-ішек жолдарына түсіп, уытты әсер етеді.
• Тамақтан улану:
  Тамақ өнімдерінде қауіпті бактериялар, вирустар немесе токсиндер болуы мүмкін. Бұл уланудың себебі болып табылады. Аса жиі кездесетін тамақ улануының себептері — сальмонеллоз, стафилококк, ботулизм және басқа да тағамдық инфекциялар.
• Ауыр металдармен улану:
  Ауыр металдар, мысалы, сынап, қорғасын, кадмий және т.б. денеде жинақталуы мүмкін, бұл олардың уытты әсері мен улануына әкеледі.
• Ауаны ластайтын заттар:
  Газдар, улы түтіндер, көмірқышқыл газ сияқты заттар ауамен тыныс алу арқылы адам ағзасына еніп, ауыр улану жағдайларын туындатуы мүмкін.
• Биологиялық уланулар:
  Биологиялық улану инфекциялық аурулармен байланысты болуы мүмкін. Бұл жағдайда бактериялар немесе вирустар тамақ өнімдеріне немесе сусындарға түсіп, ауруды тудырады.
• Құрамында улы заттар бар өсімдіктер мен жануарлар:
  Кейбір өсімдіктер мен жануарлар түрлері (мысалы, улы жәндіктер, жыландар немесе улы өсімдіктер) улануды тудыра алады.
• Дәрі-дәрмек немесе есірткілерді шамадан тыс қолдану:
  Медициналық препараттарды, әсіресе олардың жоғары дозасын қолдану немесе алкогольді араластыру да улануға әкелуі мүмкін.

КӘУЗ УЛАНУЫНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ

КӘУЗ улануының белгілері мен симптомдары уланған заттың түріне, мөлшеріне, оның ағзаға әсер ету жылдамдығына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Уланудың жалпы белгілері мен симптомдарын төменде қарастырамыз:

• Асқазан-ішек белгілері:

• Құсу мен жүрек айнуы: Уланудың алғашқы белгілері ретінде жиі кездеседі. Уланған адам құсуды және жүрек айнуын сезінеді.
• Іштің ауыруы мен диарея: Асқазанның жедел реакциясы.
• Ішкі қан кету немесе қан ағуы: Тамақпен немесе дәрі-дәрмектермен уланғанда бұл белгілер байқалуы мүмкін.

• Тыныс алу белгілері:

• Қысылған тыныс немесе ауыр тыныс алу: Улы заттар тыныс алу жолдарын бітеп, тыныс алу қиындығын тудырады.

• Тыныс алудың жиі болуы немесе тыныс алу тоқтауы: Улану әсерінен тыныс алу жүйесі тежелуі мүмкін.

Жүйке жүйесіне әсері:

• Бас ауруы мен бас айналуы: Уланған адам өзін әлсіз сезініп, басы ауыруы мүмкін.
• Ессіздік немесе сана сезімінің бұзылуы: Бұл ауыр уланудың белгілері болуы мүмкін.
• Тітіркену мен үрей: Улы заттар жүйке жүйесіне әсер етіп, эмоциялық тұрақсыздық тудыруы мүмкін.

Жүрек-қан тамырларының өзгерістері:

• Жүрек соғысының жиілеуі немесе баяулауы: Улану салдарынан қан айналым жүйесі бұзылады.
• Қан қысымының төмендеуі: Кейбір улы заттар қан қысымының күрт төмендеуіне әкелуі мүмкін.

• Тері бозаруы мен көгеруі: Қанның дұрыс айналмауы мен оттегі жеткіліксіздігі салдарынан терінің түсі өзгереді.

• Тері және көз белгілері:

• Теріде бөртпелер немесе қызарулар: Химиялық заттармен немесе улану инфекцияларымен байланысты болуы мүмкін.
• Көздің қызаруы, жануды сезіну: Улы заттар көзге тікелей әсер етіп, олардың шырышты қабатын тітіркендіруі мүмкін.

Қорытынды

КӘУЗ улануы — адам ағзасына өте зиянды әсер ететін жағдай. Оның себептері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ олардан туындайтын белгілер мен симптомдар да айтарлықтай түрлі болады. Уланудың алғашқы белгілері байқалған кезде дереу медициналық көмекке жүгіну өте маңызды. Алғашқы көмек шараларын дұрыс орындау және уақытында дәрігерге хабарласу адам өмірін сақтауға мүмкіндік береді.