Нәрестенің алғашқы демі

                              СӨЖ

Тақырыбы:Нәрестенің алғашқы демі

                                      2018-2019 оқу жылы

                                                  ЭССЕ  

Нәресте– бір жасқа дейінгі сәби. Нәрестенің алғашқы бір жылы дүниеге келу кезеңіне (алғашқы 4 апта) және емшектегі кезеңге (1 жас толғанға дейін) бөлінеді. Нәрестені анасының организмінен тыс өмір сүруге бейімдеу үшін оның организмінің көптеген органдары мен жүйелерінің қызметін өзгертуге тура келеді. Мерзімінде туған сәбидің салмағы 3,0 – 3,7 кг, бойының ұзындығы 50 – 52 см, басының шеңбері 34 – 35 см, кеуде шеңбері 34 – 36 см болады. Жас Нәрестенің терісі үлбіреген жұмсақ келеді де дұрыс күтілмеген жағдайда тері қатпарлары базданып іріңдей бастайды. Сүйектерінде тұз аз болғандықтан, майысқақ келеді. Сәбидің күтімі дұрыс болмаса (мысалы, Нәрестені жастыққа отырғызса, аяғына ерте тұрғызса), сүйектері тез қисаяды. Бас сүйегі онша жетілмей туады, оның қосылған жігі жұмсақ, былқылдап тұрады, оны еңбегі (ол 9 – 14 айда қатаяды) деп атайды. Басында шашы (2 см-дей), тырнақтары қатты болады. Қасы, кірпігі көп білінбейді. Сәбилердің өкпесі мен тыныс алу органы, бұлшық еттері онша жетілмегендіктен, ересек адамдарға қарағанда ауаны көп қажет етеді. 

Құрсақішілік даму кезеңінде өкпе ұрықтың сыртқы тыныс алу органы болып табылмайды, бұл функцияны плацента орындайды. Бірақ туғанға дейін өкпенің қалыпты дамуы үшін қажетті тыныс алу қозғалысы пайда болады.  Өкпенің желдетілуі басталғанға дейін өкпе сұйықтықпен толтырылады. (шамамен 100 мл).

   Туу желдеткіштің басталуына әкелетін тыныс алу орталығының жағдайының күрт өзгеруін тудырады. Бірінші тыныс туғаннан кейін 15-70 секундтан кейін,  кейде – оған дейін, яғни туғаннан кейін бірден басталады. Алғашқы демді тудырушы факторлар:

1) қанда тыныс алудың гуморальды тітіркендіргіштерінің болуы: СО2, Н+ және О2 жетіспеушілігі . Босану кезінде, әсіресе кіндікті таңғаннан кейін, СО2 кернеуі және Н+ концентрациясы артады, гипоксия күшейеді. Бірақ гиперкапния, ацидоз және гипоксия алғашқы демнің басталуын түсіндірмейді. Мүмкін, жаңа туған нәрестелерде гипоксияның аздаған деңгейлері ми тініне тікелей әсер ете отырып, тыныс алу орталығын қозғауы мүмкін.

2) бірінші тыныс алуды тудыратын маңызды фактор - тері рецепторларынан (суық, тактильді), проприорецепторлардан, вестибулорецепторлардан афференттік импульстер ағынының күрт күшеюі, босану процесінде және туғаннан кейін бірден пайда болады. Бұл импульстер тыныс алу орталығының нейрондарының қоздырғыштығын арттыратын ми діңінің ретикулярлы формациясын белсендіреді.

3) тыныс алу орталығының тежеу көздерін жою тудырушы фактор болып табылады. Ноздрей маңайында орналасқан,сұйықтықпен тітіркенетін рецепторлар,тыныс алуды қатты тежейді (рефлекс "ныряльщика").Сондықтан ұрықтың басы шыққан кезде акушерлер шырышты және ұрықтың маңайындағы суларды ауа жүретін жолдардан алып тастайды.

Осылайша, алғашқы дем алудың пайда болуы-бірқатар факторлардың бір мезгілде әрекетінің нәтижесі.

Жаңа туған нәрестенің бірінші тыныс алуы инспираторлы бұлшықеттердің, ең алдымен диафрагманың қатты қозуымен сипатталады. 85 % жағдайда бірінші тыныс алу терең , ал одан кейінгі, бірінші тыныс алу циклы неғұрлым ұзақ. Плевралық қысымның қатты төмендеуі байқалады. Бұл ауалы жолдардағы сұйықтық пен олардың қабырғасы арасындағы үйкеліс күшін еңсеру үшін, сондай –ақ сұйықтық шекарасындағы альвеоланың беттік керілу күшін жеңу үшін оларға ауа түскеннен кейін қажет. Бірінші дем берудің ұзақтығы 0,1-0,4 сек. ал дем шығару орташа 3,8 сек. Дем шығару тарылған дауыс саңылауы аясында жүреді және айқайлап жүреді. Шығарылатын ауаның көлемі жұтылғаннан аз, бұл ФОЕ қалыптасуының басталуын қамтамасыз етеді.  ФОЕ дем алған кезде және дем шығарған кезде артады. Өкпе аэрациясы әдетте туғаннан кейін 2-4 күнге аяқталады. Аэрация басталғаннан кейін кіші қан айналымы шеңбері жұмыс істей бастайды. Альвеолда қалған сұйықтық қан арнасына және лимфаға сіңеді.