Әлем өркениет тарихындағы ұлы дала

                                „Әлем өркениет тарихындағы ұлы дала”

                      тақырыбы бойынша Қазақстан тарихы пәнінен

                                              зертханалық жұмысы

Зерттеудің мақсаты: Әлемдік өркениет тарихындағы Ұлы Дала өркениетінің алатын орнын анықтау.

Зерттеу нысаны: Ұлы Дала өркениеті мен әлемдік өркениет.

Жоспар:

• Жалпы Ұлы Дала өркениетіне шолу;
• Ұлы Дала өркениетінің үлесі мен алатын орны;
• Қорытындылай келе өз тұжырымымызға келу;

Дала өркениеті – түркі халықтарының, оның ішінде қазақтардың материалдық және рухани құндылықтарының даму кезеңі;  этномәдени жүйенің қалыптасуындағы табиғи-тарихи орны.  Адамзат тарихын зерттеу барысында өркениет атауының өзіне қатысты әртүрлі, кейде қарама-қайшы анықтамалар қалыптасты.  Американдық тарихшы Л.Морган (1999-188б) мен Ф.Энгель оны адам дамуына (қарабайырлықтан жабайылыққа «өркениетке» өту арқылы) жоғары, жазылмаған ену кезеңі деп сипаттады.  Тәуелсіз жетілген пішіндерді бейнелеу үшін қолданылады.  Еуропаға тым құмар ойшылдар өз бетінше дамыған мәдени-тарихи аймақтарды, кейде 8 (О. Шпенглер), кейде 36 өркениет ошақтарын (А. Тойнби) тізбелеп, өмір сүрген түркі тектес халықтардың өткеніне үңілді. көшпелі-отырықшылық өмір сүріп, оларды «тарихи дамудан артта қалған қауым» ретінде көрсетуге тырысты.  Шығыстағы көшпелі халықтардың әлі күнге дейін дала саналатын географиялық және табиғи ортасының өзіндік ерекшеліктері бар.Өркениет туралы дәйекті пікір қалыптастырған ғалымдар аз емес.  Ол өз еңбектерінде далалардың этномәдени жүйесін «Батыс Сібір өркениеті» деп атап, «Көне түркі Сібірі шығыста Қарағандымен тығыз байланыста болған сияқты.  оның мәдениеті біз бұрын болжағанымыздан әлдеқайда бай деп жазды.А.  Марғұлан, Қ.Ақышев, Қ.Байпақов және басқа ғалымдар «көшпелілер өркениеті» атауын, Л.Н.Гумилев, О.Сүлейменов оның гүлденген кезінде, б.з.б.  Біздің заманымыздың 11 ғасырына дейін Жерорта теңізі жағалауы мен Қиыр Шығыс елдерімен салыстырғанда шығармашылық эволюциядан өткені анықталды.Ғылымға «Дала өркениеті» деген атпен ерекше мәдени құбылыс ене бастады.А View-де өркениет. Дүниежүзілік тарихты зерттеп, былай деді: «Егер сіз атлас картасын ашсаңыз, кіретін Еуропаны көресіз.  Бұл өз алдына дербес континент емес, Азияның жалғасы іспетті.  Ал тарихты оқысаңыз, ұзақ уақыт, белгілі бір уақытта Азия үстемдік еткенін көресіз.

Еуропаның ұлылығын мойындамау ақымақтық болар еді.  Сол сияқты Азияның ұлылығын ұмыту қателік болар еді.  Азияның адамзатқа ұлы рухани көшбасшылар бергенін ешқашан ұмытпау керек.  Оның ұлы ойшылдарын айтпағанда, дүние жүзіндегі ең маңызды екі діннің негізін салушы – Ғайс пен Мұхаммед пайғамбарларды Азияға берді.Шындығында, көшпелі қоғамды қарабайыр деңгей деп санаған Тойнби, сол дәуірден алшақтап кеткен орта. тарихи даму, өркениет процесін табиғи ортамен байланыстыратын және Қытай деп атаған Қытай өркениеті континенттік әлеуметтік бірлік ретінде қарастырылады, сондықтан мәдени-экономикалық, рухани бірлік, жартылай көшпелілердің этнотарихи жүйесін, мәдени-экономикалық, рухани бірлік деп атауға толық негіз бар. Ежелгі Дешті Қыпшақты мекендеген жартылай отырықшы дала тұрғындары, Азия мен Еуропаның арасындағы ұлан-ғайыр кеңістік, далалық өркениет Климат Көбінесе және тікелей өзгермелілігіне тәуелді көшпелі мал шаруашылығы, оның геоэкономикалық, геосаяси және геомәдени икемділігін шектеді. далалар белгілі бір дәрежеде тұйыққа апара алмады, керісінше, өзіндік социологиялық процеске және дала тұрғындарының нәсілдік-генетикалық бірігуіне жол ашты.  Солтүстік Еуразия кеңістігі.  Жабайы жылқылар мен түйелерді қолға үйретіп, арба мен әбзелді ойлап табу көшпелілерді өркениет даңқына жетелеген алғашқы, жаңа қадам болды.  Металл өндіру, керамика жасау, тоқымашылық және зергерлік өнер қарқынды дамып, алғашқы астрономиялық және ғарыштық ұғымдар «жұлдыздарды зерттеп, жол таба бастады».  Қан және туыстық байланыстардың және әлеуметтік ұжымдастырудың күрделі, қатаң сатылы жүйесі дамыды.