Гормональды препараттар

«Фармакология » пәні бойынша

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Гормональды препараттар

Орал-2024

Мазмұны

КІРІСПЕ....................................................................................................................3

І.ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ............................................................................................7

1.1.Гормональды препараттардың мал шаруашылығындағы  маңызы.....................................................................................................................7

ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ.................................................................................................14

2.1.Жыныстық циклдің өту сатылары және феномендері.................................14

2.2.Жыныстық циклдің сатыларының ауытқуы ................................................18

2.3.Жыныстық циклдің сатылары қалыпты болмаған жағдайда қолданылатын препараттар............................................................................................................20

ІҮ.ҚОРЫТЫНДЫ..................................................................................................27

Ү.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..............................................................29

І.КІРІСПЕ

Фармакология (грек. pharmacon-дәрі) – бұл  жануар ағзасына дәрілік заттардың әсерін зерттейтін ғылым.  Қазіргі заманғы дәрілік заттардың көмегімен ағзаның барлық жүйелерінің: жүрек, ас қорыту, тыныс алу және т.б. жұмысына ықпал етуге және реттеуге болады. Жыныстық жүйе, әсіресе аналықтар ерекше назар аударуға тұрарлық, өйткені олардан жөндеу және бордақылау төлдері, сүт алынады.

Әр түрлі топтардың көптеген препараттары жыныстық жүйеге әсер етеді, қандай да бір препарат туралы айтуға болмайды,бұл тек осы жүйеге әсер етеді және ешқандай да көп.

Жануардың ағзасы – бұл күрделі жүйе, онда барлық өзара байланысты және қандай да бір препаратты қолдану бүкіл ағзаға әсер етеді.

Жыныстық жетілу – бұл  жануарлардың ұрпағын өндіру қабілеті. Ол аналық жасушалардың түзілуімен және ұрғашылардың жыныстық циклдерінің көрінуімен, ұрғашылардың шәуетінің бөлінуімен, екінші жыныстық белгілердің дамуына себепші болатын жыныстық гормондардың өндіруімен сипатталады. Басталуымен жыныстық жетілу спермиогенез  еркек және овогенез  ұрғашы жалғасуда бойы репродуктивті өмір. Жануарлардың  аналықтарына тән сипаттар (сыртқы түрі, дене пішіні және т.б.) алады.

Жыныстық жетілу кезеңінде жануар ағзасында жаңа физиологиялық жағдайға әкелетін күрделі морфофункционалды қайта құру орын алады. Мысалы, жыныстық жетілу кезінен бастап гонадотропты гормондар саны артады. Олардың ықпалымен жыныстық жүйе ғана емес, сүт безі де дами бастайды. Жыныс циклінің қозуының әрбір сатысында жасушалардың қарқынды пролиферациясы және сүт безінің темір паренхимасының секрециясы, әсіресе шеткі учаскелерде жүргізіледі: ағындар мен альвеолдар кеңейтіледі және құрамында сүт майының тамшылары бар секретпен толтырылады. Жыныстық жетілу жануардың негізгі өсуі мен дамуын аяқтағаннан бұрын пайда болады. Сондықтан жыныстық жетілудің басталуы жануар ағзасының ұрпағының өсімін молайтуға дайындығын куәландырады.

Физиологиялық жетілген аналықтар мен аналықтар ағзаның қалыптасуының аяқталуымен, экстерьердің және осы тұқым мен жыныстағы ересек жануарларға тән 65-70% тірі массаның пайда болуымен сипатталады. Әдетте жас жануарларды өсімін молайту үшін пайдалану мүмкіндігін куәландыратын физиологиялық жетілу мынадай мерзімдерде басталады

Жыныстық жетілу мерзімдері көптеген факторларға, ең алдымен жануар түріне, жынысына, климатына, азықтандыруға, күтімге, ұстауға, тітіркендіргіштердің болуына байланысты. Қандай да бір түрдегі өкілдердің өмірі қысқа болса, олардың жыныстық жетілуі соғұрлым ерте болады.

 Гормондар – эндокринді бездердің секреция өнімдері, қан ағымына тікелей бөлінетін және олардың физиологиялық белсенділігі жоғары. Сүтқоректілердің негізгі эндокриндік бездері – гипофиз безі, қалқанша бездері, бүйрек үсті бездерінің қабығы, бүйрек үсті безінің ми заты, ұйқы безінің аралық тіні, жыныс бездері (тұқымдықтар мен аналық бездер), плацент және асқазан – ішек жолдарының учаскелері. Жануарлар ағзаларында гормон тәрізді әсер ететін кейбір қосылыстар синтезделінеді. Мысалы, гипоталамусты зерттеу барысында гипофиз гормондарын босату үшін оларға құпия заттардың қатары қажет екенін көрсетеді. Бұл "рилизинг – факторлар" немесе либериндер гипоталамустың әр түрлі учаскелерінен бөлінген. Олар осы екі құрылымды қосатын қан тамырлары жүйесі арқылы гипофизге түседі. Гипоталамус темір емес болғандықтан, ол рилизинг – факторларга жақын орналасқан гипофизге ғана түседі, бұл  бөлінетін гипоталамус зат осы терминді кеңейткен кезде ғана гормондар болып саналады.