Дәстурлi казак шаруашылыfын кушпен куйрету наукандарынын зерттелуi

1.ДӘСТҮРЛІ ҚАЗАҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫН КҮШПЕН КҮЙРЕТУ НАУҚАНДАРЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ

1.  1926-1927 жылдардағы жыйылымдық және шабындық жерлерді қайта бөлу шаралары мен бай шаруа қожалықтарын тәркілеу науқандарының тарихнамасы. Бұл науқанның яғни,  1926-1927 жылдардағы жайылымдық және шабындық жерлерді қайта бөлу шарасының сәтсіз аяқталғанын тәуелсіздік түсындажарық көрген тарихы зерттеулер көрсетіп берді. Ф. Голощекинның өзінің сөздерінде бұл шараны Кіші Октябрьге теңеп, қанша көтермелегенінне қарамастан тәуелсіз Қазақстан жағдайындағы тарихнамалық зерттеушілер мен тарихшылар өздерінің зерттеулерінде бұл мәселеге аса мән бере,арнайы тақырып ретінде қарастыра қойған жоқ.Өйткені осынау науқанның  нәтежиесі шынындада мардымсыз болды.Бұл науқанды өткізу барысындағы шаралар Ф.Голощекиннің саяси және шаруашылық тұрғыда қате көзғарасына қазақтың дәстүрлі шаруашылығын білмейтін түсінігіне бейімделген болатын Қазақ ауылында жерге ғасырлар бойы рулық,қауымдық меншік рыныққанын ,,Мәскеуден келген Ф.Голощекин бірден түсіне қойған жоқ,ал қазақ қайраткерлеоі оған бұл мәселені түсіндіруге асықпады . Нәтижесінде шабындық және жайылымдық жерлерде қайта бөлу, қазақ байларына тежеу салады. Оларды ауыздықтайды, ауылдағы әлеуметтік теңсіздікті жояды және бұлар ауылда кеңестіндіру саясатын берік орнықтырады,- деген қате көзқарас қалыптасты. Республикадан, облыстандан және аудандардан бөлінген уәкілдер жергілікті жерлерде белсенділік танытып, шабындық, жайылымдық жерлерді шаруаларға бөліп бере тұрса да, ешқандай малы жоқ кедейленген жұрт, меншіктен жұрдай қалың қазақ шаруалары шын мәнінде, уәкілдер қайтып кетісімен-ақ өздеріне бөлініп берілген жерлерді қайтадан рулық ауылға және қауымдастыққа яғни, қазақ ауылына қайтарады. Шын мәнінде науқан осылайша сәтсіз аяқталады. Сондықтан да Қазақстан тарихшылары бұл мәселеге байланысты әлі күнге іргелі зерттеу жүргізуге құлшынып отырған жоқ.

Қазақ байларын кәмпескелеу деген атпен әйгілі болған  1928 жылы тамыз айында басталған бұл науқанға қатысты тарихшылар кезінде іргелі-іргелі зерттеулер жүргізді. Бұл тақырып кеңестік жүйеде де белсенді зерттелді. Мұндай зерттеулердің ішінде , нақтырақ көрсетер болсақ , біздің назарымызды аударатын іргелі зерттеулер қатарына кеңестік жүйе тұсындағы С.Жәкішеваның Конфискация скота имущества крупных  бвев и феодалов Казахстана  деп аталатын кондиданттық дисертация 28 Қ.Атабаевтың Классовая борьба и ликвидация кулачества- баев как каласса Казахстана в годы  колективизации 53 деп аталатын зертеуіғ Ә. Тұрсынбаевтың Победа колхозного строя в Казахстане 54 аттымонографиялық зерттеуі, Г.Дахшлейгердің Социально- экономическиепреобразования в ауле и деревне казахстана 55 деген еңбегі, К. Нұрпейсов пен Г. Дахшлейгердің бірігіп жазған История крестьянства Советского Казахстана 56 деп аталатын  монографиясы, Ж.Жұмабековтың Лениской дорогой 57 деп аталатын монографиялық зерттеуі, Б.Төлепбаевтың Социалестические- аграрные преобразования в Средней Азии и Казахстане 58 атты жұмысы жжәне тағы басқалары жататыны бүгінгі тарихнамаға жақсы белгілі. Олар кеңестік кезеңде қазақ байларын тәркілеу науқанын жағымды тұрғыдан сипаттап, бұл науқанның қазақ ауылында әлеуметтік теңсіздікті жоюдағы олін біржақты  тұрғында саяси-топтық бағалауға арналған болатын. Бұл әрине коммунистік методология сәтсіздігі еді.