Қазақ халқының салт дәстүрлері мен әдет ғұрыптары

Эссе «Қазақ халқының салт дәстүрлері мен әдет ғұрыптары»

Әр халықтың мәдени мұрасын қалыптастыруда салт-дәстүр мен әдет-ғұрыптың алатын орны зор. Қазақ қоғамы жағдайында олар оның тарихының, болмысының, өмір салтының ажырамас бөлігі болып табылады. Қазақтың салт-дәстүрі өткенге терең құрметпен, отбасылық құндылықтармен, қонақжайлылықпен және табиғатпен ерекше байланыспен сусындаған.

Қазақ дәстүрінің негізгі құрамдас бөліктерінің бірі – үлкенге құрмет пен дәстүрлі қонақжайлылық мәдениеті. Қонақтарды ерекше ықыласпен қарсы алып, оларға құрметті орын ұсынып, бешбармақ немесе қымыз сияқты ұлттық тағамдардан дәм татады. Бұл жай ғана қонақжайлылықтың белгісі емес, мәдени нормалар мен әдет-ғұрыптарды құрметтеу.

Қазақ халқының өмірінде отбасы іргелі рөл атқарады. Үлкенді сыйлау, бір-біріне көмектесу, қолдау көрсету сияқты дәстүрлі отбасылық құндылықтар мәдениеттің ажырамас бөлігі болып табылады. Отбасылық мерекелерге үлкен мән беріледі, олардың ішіндегі ең бастысы - үйлену тойлары. Үйлену тойындағы салт-дәстүрлер, әндер, билер – мұның барлығы екі адамның ғана емес, екі отбасының бірлігін, салт-дәстүрге деген құрметін білдіреді.

Қазақтар бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген. Қазақтың дәстүрлі тәрбиелік үлгі-өнегелері ұрпақтан ұрпаққа ауысып отырады.

Жиналып тұрған топқа жақын келген адам оларға бірінші болып сәлем беруге міндетті. Атты адам жаяу кісіге, жасы кіші үлкендерге бірінші болып сәлем береді. Алға келген астан алдымен жасы үлкен адам дәм татады. Тамақ ішіп отырған кезде көп сөйлеуге болмайды. Балаларға жақсы тәрбие, үлгі-өнеге беруде мақал-мәтелдердің атқаратын рөлі зор. Халық даналығы балаларды еңбексүйгіштікке, алды-артын аңдап сөйлейтін сақтыққа, адамгершілік асыл қасиеттерге баулиды. Мәселен, «Аққа Құдай жақ», «Батырдың күші - айласында», «Асықпаған арбамен қоян алады», «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей», «Бірлік бар жерде тірлік бар», «Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды», «Жаздың бір күні жылға азық», «Жақсыда жаттық жоқ», «Жаман үйді қонағы билейді», «Жақсы жігітке жеті өнер де аз» сияқты мақалдардың тәрбиелік маңызы зор.