Ислам дінінің мемлекеттік дін ретінде қабылдандануы

Қазіргі Қазақстан жері мен Орта Азияға Ислам дінінің таралуы VI-VIIIғасырларда басталған. Атақты араб қолбасшысы Қутайба ибн Муслим 709 жылы Бұхараны соғыссыз алып, 710-712 жылдары Самарқанды, 714-жылы Шаш пен Фараб қалаларын да Умәуи халифатының қол астына қаратты. Сол кездегі Қазақстан жерін мекендеген тайпалардың Ислам дінін қабылдай бастауы да осы жылдарға сәйкес келеді. Ислам дінінің таралуына тағы бір үлкен себепкер болған оқиға - Атлах Шайқасы. Бұл тарихи соғыс сол кездегі Орталық Азияны мекен еткен тайпалар тағдырына елеулі ықпал еткен маңызды оқиға болды. Нәтижесінде Мәуеренахр мен Түркістан өлкесінің тұрғындары қытай экспанциясы қаупінен құтылып, біртіндеп Ислам дініне кіре бастады. Атлах шайқасының нәтижесінде Ислам дінінің әсерімен қала мәдениеті мен шаруашылықтың дамуы жаңа серпін алды.

Алғаш рет Ислам дінінің мемлекеттік дін деп жариялаған Қарахан мемлекеті болатын. 960 жылы Харун Мұса қаған (Боғра ханнан кейін) Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады. Бұл шешімнен соң, тарихшы З.Китапчы, В.Кляшторний, С.Сұлтановтардың деректерінде бір күнде он мың отбасы Ислам дінін қабылдаған кездер де болғаны айтылған. Ал «Тарихи рашиди» кітабында бір күнде 360 мың адамның мұсылман аталғандығы айтылады.

IX ғасырдан бастап Ислам күшпен емес, бейбіт түрде насихатталып, түркілер біртіндеп Исламды қабылдай бастады. Қарахан мемлекетінде мұсылманшылықтың мемлекеттік дәрежегежетуінің арқасында қалалық мәдениет гүлденіп, сол кезеңдегі сәулет өнерінен Айша бибі мен Алаша хан күмбезі, Әулие ата мазары, моншалар және су құбырлары сақталған.

Қазақ хандығы құрылған шақта (1465 жылы Керей мен Жәнібек Шу мен Талас