Алтын Орда

          Алтын Орда

1.Атауы: Алтын Орда-Жошы ұлысының орнына құрылған алғашқы ірі мемлекеттердің бірі."Алтын Орда" сөзі тек 16 ғ.-да пайда болды.Оған дейін "Батый Ордасы" деп аталды.

2.Хронология: 13 ғ.-дың ортасы-15 ғ.-дың ортасы /1243-1502 ж.ж.

3.Орналасқан жері: Жошы ханның баласы Батый (Бату) ханның кезінде Орда Алтай тауынан Дунай өзеніне дейінгі ұлан-ғайыр жерді алып жатқан үлкен мемлекет болды.

4.Қалалары:Самарқан,Ақ Орда,Ноғай Ордасы,Сібір,Қазан,Қырым,Астрахан.Орталығы: Алғашында Еділ бойындағы Сарай-Батуда болса , кейін Сарай-Берке болды.

5.Билеушілері: Жошы,Батый,Берке,Меңгу-Темір,Өзбек хан,Жәнібек хан.

6.Жаулап алған жерлері: Батый хан кезінде Батыс елдері жауланды,кейін Солтүстік Кавказ,Қырым бойы,Орыс кінәздіктері,Шығыс Еуропа елдері өздерінің тәуелділігін мойындап,Алтын Ордаға салық төлеуге мәжбүр болды.

7.Билеушінің лауазымы: Хан-жоғары билеуші,нояндар-әскер басшысы.

8.Билік жүйесі: 1)Хан→әскер басшылары→мыңбасы,түменбасы→беклербек→ұлысбек

2)Хан→сарай қызметкерлері→ішік(сарай қызметкерлерінің басшысы)→инақор(хан кеңесшілері)→Атабек хан балаларының тәрбиешісі→миришқор(ханның аң аулау ісімен айналасушысы)→Наиб хан орынборлары→жасауыл тәртіп қадағалаушылар→елшіліер,балшылар.

9.Ішкі саясаты: Батый хан мұсылман елдеріне әрқашан қамқорлық жасап,оларға мешіт салдырып,діни әдет-ғұрыптарды жүргізуге көмектесіп отырған.Орыс жылнамаларында Батый ханның Алтын Орданың экономикалық қуатын арттырып,қалалық өмірдің жандануына ерекше көңіл бөлгені айтылады.

Алтын Орданың гүлденген кезі Өзбек хан мен оның баласы Жәнібек ханның билік еткен тұстары болды.Өзбек хан қалалық өмірдің дамуына қатты көңіл бөлген.Ол Сарай-Беркеде жаңа ғимараттар мен мешіт салдырып,қаланы көркейткен.Қалаларда медресе салдырып,мұсылман дінінің таралуына үлес қосқан.Өзбек ханның кезінде мұсылман діні мемлекеттік дін болып саналды.

10.Сыртқы саясаты: 1) 1262 жылы Египет сұлтаны Бейбарыс Алтын Орда ханы Беркемен өзара достық қарым-қатынас орнату үшін өз елшісін жіберді.Бүдан кейін екі ел арасында әскери,сауда,діни,мәдени байланыстар орнады.2) Меңгу-Темір хан өзінің Египетпен байланысына кедергі жасауға тырысып отырған екі елдің арасындағы Византияға қарсы 1271 жылы жорыққа шығады.Бірақ Византия императоры соғыстан бас тартып,бейбіт келісімге келген.Бұл келісім Алтын Орданың Жерорта теңізі бойындағы қалалармен сауда қатынасын жаөсартқан.