Алтын Орданың құрылуы

               ҚАЗАҚСТАН БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

        ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Факультет:Филология

Мамандық:Қазақ тілі және әдебиеті

                         Реферат

Тақырыбы: Алтын Орданың құрылуы

Орындаған:Балтабай Аружан Ержанқызы

Тобы: ҚТӘ-101

Қабылдаған:Каупенбаева Самал Мухаммедалиевна

                                                    Алматы 2021ж

                                                    ЖОСПАР:

I КІРІСПЕ............................................................................................................................

II НЕГІЗГІ БӨЛІМ.............................................................................................................

1. Ұлыстардың бөлінісі
2. Алтын Орда мемлекетінің құрылуы
3. Алтын Орданың қоғамдық құрылысы
4. Алтын Орданың құрылуы мен гүлденуі

III ҚОРЫТЫНДЫ..............................................................................................................

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР

   КІРІСПЕ

Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында (14 – 15 ғасырларда) қазақ рулары Сібірден, Сырдарияға, Ертіспен, Жайық жағасына дейінгі ұлан байтақ жерді иеленді. Қазақ халхы мемлекттілігінің қалыптасуы Алтын Ордада орныққан ұлыстық жүйенің тарихымен тікелей байланысты. Бұл империя Ордаларға, атап айтқанда, Көк Орда және Ақ ордаға бөлінеді, сонғы екеуінің пайда болуының қарастырылып отырған проблемаға тікелей қатысы бар. Феодалдық бөлшектенуімен үкіметтік билік үшін Шынғыс ұрпақтары арасындағы таластың өріс алуы Алтын Орданы біртіндеп әлсірете береді. 132 жыл (1227 – 1359) әмірін жүргізген билеушілердің ең соңғысы Бати өлген соң 20 жыл ішінде осы әулетте шыққан 15 хан бірін – бірі алмастырды, срайдағы төкерістер үздіксіз жүріп жатты. Алтын Орданың ыдырауы процесінде Қазақстан жерінде жаңа мемлекет Ақ Орда құрылады, Сырдария алқабының басым көпшілігі, Арал теңізінен солтүстік шығысқа қарай Еділ мен Сарысу өзендеріне дейнгі дала оның құрамына кірді.

 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Ұлыстардың бөлінісі.

Ұлан- ғайыр көп жерлерді жаулап алған Шыңғысхан өз көзінің тірісінде

осы жерлерді төрт ұлына енші етіп үлестірді. Шыңғысханның үлкен ұлы Жошыға Ертіс өзені мен Орал тауларына дейінгі жерлер, одан ары батысқа қарай монгол атының тұяғы жеткен жерлерге дейінгі аймақтар, оңт

үстікке қарай Каспий мен Арал теңізіне дейінгі жерлер берілді.Амударияның төменгі жағындағы аймақтар (солтүстік Хорезм) мен Сырдария өңірі де Жошы ұлысына кірді. Бұл жерлер Жошы ұлысы деп аталды. Шыңғысханның екінші ұлы Шағатайдың үлесіне Кашкария, Жетісу, Мауараннахр тиді.Үшінші ұлы Өгедейге батыс Моңғолия мен Тарбағатай аймағы берілді.

Кенже ұлы әкесінің қара шаңырағы Моңғолияны мұраға алды. Бұл үлыстардың барлығы Қара қорымдағы (Моңғолиядағы) ұлы хақан Шыңғысханға бағынатын болды. 1227 жылы, 25 тамызда Шыңғысхан жорық алдында ауырып қайтыс болды. Шыңғысхан қайтыс болғаннан кейін де балалары мен немерелері соғыс жорықтарын жүргізе берді. 1235 жылы Қарақорымда ашылған құрылтай Шығыс Европаға жорық жасауды

ұйғарды, Шыңғысханның немересі (Жошының баласы) Батихан қолбасшылыққа тағайындалды. Жүз елу мың әскерді бастап шығыс Европаға жорыққа аттанған Батихан 1236 – 1242 жылдар аралығында Еділ бойындағы бұлғарларды, орыс княздықтарды талқандап, Польшаны, Венгрияны, Чехияны, Молдавияны, тағы басқаларды ойрандап, Адриат теңізінің жағалауына дейін барып, жер шетіне жеттік деп қайта қайтты да, Еділ сағасына келіп Алтын Орда мемлекеттінің іргесін қалады.