Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру

Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру

  Нарықта тауар өндіруші кәсіпорынның нарықтық және барлық шаруашылық саясатының тағдырын анықтайды. Осы жағдайға байланысты; тауармен байланысты барлық шаралар жиынтығы, яғни оны құру, өндіру және жетілдіру, нарықтарда жылжыту және сату, сервис, сондай-ақ тауарды өндірістен алу туралы сұрақтарды қарастырады.

  Егер өзі үшін оның бәсекеге қабілеттілігін құрайтын және бәсекеге қабілеттілікті арттыру жөніндегі міндеттер шеңберін анықтамаса, кәсіпорын нарықта коммерциялық табысқа қол жеткізе алмайды, бәсекелестік ортада өз позициялары мен артықшылықтарын ұстай алмайды.

  Тауар өндірушілер өз қызметін басты қағидатты негізге ала отырып құруы тиіс: тұтынушының талаптарын неғұрлым толық қанағаттандыруы тиіс. Ал бұған экономикалық тиімді, сапалы және бәсекеге қабілетті өніммен ғана қол жеткізуге болады, оның өндірісі өндірушілердің қаржылық әл-ауқатын анықтайды.

  Осылайша, маңызды проблемалардың бірі–бұл тауарлар мен қызметтердің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігі, бұл аспектілерді зерттеу мен бағалауға қағидатты жаңа тәсілдерді қалыптастыруды болжайды. Неғұрлым бәсекеге қабілетті тауар өндіруді қамтамасыз ету үшін тауарды әзірлеу, құру кезеңінде бәсекеге қабілеттілікке зерттеу жүргізу қажет; әрі қарай да, бәсекеге қабілеттілікті талдау өнімді өндіру мен өткізу сатысында, оны бәсекеге қабілетті өнімнің ассортиментін қалыптастыру мүмкіндігі болу үшін аналогтармен салыстыра отырып, кезең-кезеңімен жүргізу керек[1].

1. Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің негізгі ұғымдары.

  Бәсекелестік - (лат. тәуелсіз экономикалық субъектілердің шектеулі экономикалық ресурстар үшін күресі. Бұл сатып алушылардың түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыра отырып, өз өнімдерін өткізудің ең жақсы мүмкіндіктерін қамтамасыз ету мақсатында нарықта қызмет ететін кәсіпорындар арасындағы өзара іс-қимылдың, өзара байланыстың және күрестің экономикалық процесі.

Экономикалық әдебиеттерде бәсекелестікке бірқатар тәсілдер мен типологияларды бөліп көрсетуге болады. Сыныптамалық белгісіне байланысты бәсекелестіктің мынадай түрлері ерекшеленеді:

  Нарық жағдайы бойынша:

-кемелденген (еркін),

-жетілмеген,

-реттеуші болып жіктеледі.

2.Бәсекелестік тәсілдері бойынша: бағалы және бағалы емес болып екіге бөлінеді. Бағалық кемсітушілік үш жағдайда мүмкін:

-сатушы монополист болуға немесе монополиялық биліктің кейбір дәрежесіне ие болуға тиіс;

-сатушы сатып алушыларды әртүрлі сатып алу қабілеті бар топтарға бөлуге қабілетті болуға тиіс;

-бастапқы сатып алушы тауарды немесе қызметті қайта сата алмайды.

 Бағалық кемсітушілік қызмет көрсету саласында (дәрігерлер, адвокаттар, қонақ үйлер және т.б.), өнімді тасымалдау бойынша қызмет көрсету кезінде; бір нарықтан екіншісіне қайта бөлуге келмейтін тауарды өткізу кезінде (тез бұзылатын өнімдерді бір нарықтан екіншісіне тасымалдау) неғұрлым жиі қолданылады.

Бағалық емес бәсекелестік, негізінен, өнімнің сапасын және оны сату шарттарын жетілдіру, өткізуді "сервизаттау" арқылы жүреді.

Сапаны арттыру екі негізгі бағыт бойынша жүзеге асырылуы мүмкін: біріншісі – тауарлардың техникалық сипаттамаларын жетілдіру; екіншісі – тауардың тұтынушылардың қажеттіліктеріне бейімделуін жақсарту. Өнім сапасын жақсарту арқылы баға жетпес бәсекелестік өнім бойынша бәсекелестік атауын алды.

Бір жағынан, сапаны арттыру бағаны жасырын төмендету және өткізуді кеңейту тәсілі болып табылады; екінші жағынан сапа-бұл жарнама және әдемі орау жолымен сапаны бұрмалауға мүмкіндік беретін субъективті бағалау. Өнімді өткізу жолымен баға жетпес бәсекелестік сату шарттары бойынша бәсекелестік атауын алды. Бәсекелестіктің бұл түрі сатып алушыға қызмет көрсету сервисін жақсартуға негізделеді. Бұған жарнама, сауданы жетілдіру, тауарды сатып алғаннан кейін, яғни оны пайдалану барысында сатып алушыларға қызмет көрсету бойынша жеңілдіктер белгілеу арқылы тұтынушыға әсер ету кіреді. Құнды емес бәсекелестіктің заңсыз әдістеріне өнеркәсіптік шпионаж, өндірістік құпияға ие мамандарды қайта кию, түпнұсқа бұйымдардан сыртынан еш айырмашылығы жоқ, бірақ сапасы жағынан айтарлықтай нашар, сондықтан әдетте 50% арзан тауар шығару, оларды көшіру мақсатында үлгілерді сатып алу жатады.