Атом-молекулалық ілім негіздері

                                        Дәріс 1    Атом-молекулалық ілім негіздері

       Дәрiстiң мақсаты: Химияның негiзгi заңдары мен түсiнiктерi, бойынша студентердiң бiлiмдерiн бекiту. Химияның жаңа түсініктерiмен таныстыру.Дәрiстiң жоспары

1. Химия пәнi.
2. Химияның негiзiгi заңдары мен түсiнiктерi.
3. Бейорганикалық қосылыстардың маңызды класстары.

   Біздің қошаған орта материяның әртүрлерінен: заттармен жарықтанудан тұрады. Химия заттардың қасиетін құрамын, жане олардың өзгерісін зерттейтін ғылым

      Ал зат дегеніміз:Тұрақты физикалық жане химиялық қасиеті бар, қалыпты массасы бар материяның бір түрі. Заттарға: элементар бөлшектр, атомдар, молекулалар жане олардан құралатын газдар, сұйықтар жане қатты заттар жатады

      Заттың қасиеті физикалық жане химиялық болып бөлінеді.Заттың физикалық қасиетіне оның тағыздығы, қаттылығы, түсі, агрегаттылығы, t-қайнау температурасы жатады. Заттың физикалық қасиеті өзгергенде, оның молекуласы өзгеріссіз қалады. Заттың химиялық қасиеті оның өзгеруін сипаттайды, яғни заттың химиялық қасиеті оның реакция кезіндегі әрекетесе алуын сипаттайды.

Химиялық риакция деп бірзаттың екінші затқа ауысу процесін айтамыз. Химиялық риакция кезінде бір заттың, молекуласы екінші заттың молекуласына ауысады немесе жеке атомдар түзіледі. Судың Н және О ыдырауы немесе Na-дың  Cl-да жанып NaCl Мол тұз.    2H2O=2H2+O2               2Na+Cl2=2NaCl    

    Химиялық элемент дегеніміз ядро зарядтары бірдей атомдар жиынтығы. Ядро зарядтары элементтің периодтық системада реттік нөміріне тең болады (атомдық нөміріне) Менделеев периодтық системасы ашқан кезде 65 химиялық элемент белгілі болды. Қазір-107

       Жай зат және химиялық қосылыстар.

Жай зат молекуласы тек 1 элемент атомынан тұрады. Бірақта бір элемент атомының бірнеше жай зат сәйкес келеді. Мыс: Алмаз, грфит.

Химиялық қосылыстың қасиеті оны құраушы бөлшектердің қасиетінен басқаша болады. Fe мен S-тің механикалық қоспасын магнитпен бөлуге болады., FeS жеке элементтерге механикалық жолмен бөлуге келмейді. Сонымен қатар қоспалар кез келген қатынста бола алады, Химиялық қосылыста элемент атомдары қатаң тәртіпте қатынста болады. Стехиометрические законы с позиц атомов учения.

       1741 жылы Ломоносов атом-молекула ілімінің негізін ұсынды.

1) Барлық заттар молекулалардан, атомдардан, йондардан, тұрады. Молекула – химиялық қосылыстың қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі.

2) Молекулалар бір немесе бірнеше элемент күрделі атомдарынан тұрады.

3) Молекула үнемі қозғалыста болда.қыздырғанда қозғалыс жылдамдығы артады.

4) Әр зат мол-ның құрамы, құрылысы, салмағы әр түрлі.

1. Атом деп элементтің қасиетін сақтайтын, химиялық жолмен әрі қарай бөлінбейтін ең кіші бөлшегін атайды.
2. Ион деп – жеке атомдардың немесе химиялық байланыстағы атомдар тобынан тұратын зарядты бөлшекті атаймыз.

   Атомдық салмақ– атомдық масса бірлігінде берілген атом массасы атайды. а.м.б ретінде коміртегі атомының 1/12 бөлігі алынған.

Мол салмақ деп салыстырмалы атом масса бірлігнде берілген молекуланың салмағын атайды. Салыстырмалы атомдық масса – берілген атомның С атомының 1/12 бөлігінен қанша ауыр екенін көрсетеді.

  Молекула атомдардан тұрады сондықтан мол масса атомдық массалардың қосындысына тең болады. Н2О    2Н және бір О атомынан тұрады. 2*1,007+15,999=18,7.

                                                     Атомдар мен элементтер. Моль

Атом-молекулалық ілімнің негізін М.В.Ломоносов қалаған.Бұл ілім бойынша зат ең кішкене бөлшек  молекуладан, ал молекула атомдардан тұрады.

Атом-химиялық элементтің барлық химиялық қасиеттерін сақтай алатын ең кіші бөлшек. Атомның қасиеті олардың құрылысына байланысты.