Деректер қоры

                                                         БЕКІТЕМІН

                                                         І.Жансүгіров атындағы Жетісу

                                                         мемлекеттік университетінің

                                                         ректоры, г.ғ.д., профессор Қ. Баймырзаев

                                                            _________________________________

                                                           «_____»_______________201___ ж.

______Физика – математика_________ФАКУЛЬТЕТІ

                     ____Ақпараттық технологиялар______ КАФЕДРАСЫ

БАҒДАРЛАМАСЫ

МЕМЛЕКЕТТІК  ЕМТИХАН

________Деректер қорының теориясы_____________пәнінен

_____5В060200 «Информатика______мамандығы бойынша   студенттеріне

2017 – 2018 оқу жылы

Талдықорған 2018 ж

Кафедра отырысында қаралды __Ақпараттық технологиялар__________

                                                            /кафедраның аталуы/

Хаттама №_____ «__» _______ 20__ ж.

Кафедра меңгерушісі ___________ Л.А. Смагулова ___________________

     /аты-жөні./

Келісілді:

Академиялық мәселелер жөніндегі проректор ________Л.Қ.Еркінбаева___

                                                            / қолы,аты-жөні./

Академиялық қызмет Департаментінің директоры

  _________________________________________          Г.К.Қалжанова ____      

                                                                                       / қолы,аты-жөні./

Факультет деканы          _____________________          Е.С.Андасбаев_____

                                                                                      / қолы,аты-жөні./

Университетінің  Ғылыми кеңесінде бекітілген

Хаттама №___      «_____ »    _____________ 201_____ж.

Түсініктеме

Мемлекеттік емтихан сұрақтары Жоғары оқу орындарының жалпыға міндетті  мемлекеттік стандарты (2012 ж., №1080)  және 5В060200 – Информатика білім беру бағдарламасының  2007 ж. типтік бағдарламасы  негізінде әзірленген. Емтихан сұрақтары 5В060200 – Информатика білім беру бағдарламасы  бойынша  білім мазмұнына және бакалавр дайындау деңгейіне қойылатын талаптарды қанағаттандырады.

5В060200-Информатика білім беру бағдарламасының студенттеріне арналған мемлекеттік емтиханнның бағдарламасы 2 блоктан тұрады. Бағдарлама «Деректер қорының теориясы» кәсіби міндетті пәнінің сұрақтарын қамтиды.

1 блок

1. Деректер қоры туралы негізгі ұғымдар. Деректер қорын басқару жүйесінің түсінігі. Деректер құрылымының компоненті. ДҚБЖ функциясы. Қолданбалы функцияның бағдарламасы.
2. Ақпараттық жүйенің архитектурасы.  Архитектура ұғымы. Клиент- сервер және файл- сервер архитектуралары. Артықшылығ және кемшілігі .
3. Деректер қоры. Ақпарат және мәліметтер. Деректер банкі. Деректер қорының администраторы. Деректер қорын басқару жүйесі (ДББЖ) деректер қорын құру және өңдеу құралы.
4. Мәліметтерді құрылымдау. Деректер қорының құрылымды элементтері: өріс, жазба, кесте, файл. Кілттік өріс. Мәліметтер қорының индекстік файлы.
5. Деректерді өңдеу технологиясы. Деректер өңдеу технологиясы бойынша деректер қорының орталықтандырылған және үлестірілген болып бөлінуі. Қолмен кодтау программалары. Қосымшаны орындау мен өңдеу әдістері
6. Деректер моделдері. Деректер моделдерінің түсінігі. Иерархиялық модель. Желілік модель. Реляциялық модель. Артықшылықтары мен кемшіліктері.
7. Деректер қорының реляциялық моделі. Реляциялық моделді анықтау. Реляциялық модельдің элементтері. Домен, қатынас схемасы, алғашқы кілт.
8. Кесте аралық байланыс түрлері. Байланыс түсінігі.Байланыстың түрлері. Жазбаны өшіруде ескеретін жағдайлар. Байланыс бүтіндігін бақылау.
9. Теориялық сұраныстар тілдері. SQL және QBE сұраныстар тілдері: қызметтері, қасиеттері және ерекшеліктері. Тілдің операторлары.
10. Реляциялық алгебра. Ряляциялық алгебра операциялары. Біріктіру, айырым, қиылысу, таңдау, жобалау. Мысалдар.
11. Деректер қорын жобалау. Деректер қорының жобалау мақсаты. Деректер қорының жобалау сатысы: концептуальдық, логикалық, физикалық, жобалау. Деректер қорының жобалауда сатылар байланысы.
12. Нормалды формалар. Нормалды формалар түрлері. Атрибуттар арасындағы тәуелділіктер. Функционалды тәуелділік. Транзитивтік тәуелділік.
13. Маңыз байланыс әдісі. Әдістің негізгі түсініктері. ER диаграмма. ER экземпляр. ER модельдеу.
14. Жобаны автоматтандыру құралдары. Case құралдар. Case технологиясы. Case жүйелерін қолдану. Case құралдар классификациясы.
15. Деректер қорын қолдану. Баптау және әкімшілеу. Деректер қорын қорғау құралдары.
16. Ақпараттық – логикалық моделін құрастыру жолының реляциялық әдісі. Ақпараттық объектiң ұғымы. Қатынастардың нормалау. Домен және қатынастар.
17. Деректер қорымен жұмыста қолданушы қосымшасын өңдеу. Кәзіргі ДҚБЖ қосымшаны өңдеуге қолдайтын технологиялар. Қолмен кодтау программалары. Генератор көмегімен мәтіндер қосымшасын құру . Дайын қосымшаны визуалды программалау әдістерімен автоматты генерациялау.
18. Сұраныстар тілі. QBE үлгі бойынша сұраныстар тілі. QBE сипаттамасы. Мәліметтерді таңдау. Сұраныстарда есептеулер жүргізу.
19. Деректер қорын басқару жүйелері. Қазіргі заманғы деректер қорын басқару жүйелеріне (ДҚБЖ) шолу. ДҚБЖ жіктемесі. ДҚБЖ –ның объектілері.
20. Деректер қорының объектілері. Мәліметтер базасымен жұмыс жасау үшін арналған басқару элементтері, олардың қасиеттері мен әдістері. Кестелер, формалар, сұраныстар мен есептер. MS Access –те автоматтандыру көмегімен макрос құру. Модульдің құрылуы.
21. Деректер қорын басқару жүйесінің классификациясы. Толық функционалды ДҚБЖ. ДҚ сервері. ДҚ клиенті. ДҚ жұмыста қолданушы қосымшасын өңдейтін құралдар
22. Мәліметтер типтері . ДҚБЖ-ның  негізгі мәліметтер типтері. Өлшемі Мультимедиа-мәліметтер.
23. Деректердің таратылған өңдеуі. Деректер технологияларындағы «клиент—сервер» үлгісі. Ақпараттық жүйелердің негізгі түсінігі. Деректер файлы. Байланыс объекті. Ақпараттық жүйе интерфейсі.
24. Деректер қорының кеңейтілген модельдері. Постреляционды модель. Көпөлшемді модель. Обьектіге-бағытталған модель. Қасиеттері. Сызбасы. Артықшылықтары мен кемшіліктері
25. SQL сұраныстар. Статикалық және динамикалық SQL. Тілдің негізгі операторлары. DDL, DML операторлары. Кесте құру. Кестені жою. Жазба қосу. Кестені жаңарту.
26. Ақпараттық жүйелер және ақпараттық технологиялар. Деректер қорын қолданатын жүйелер. Деректер қорының даму кезеңдері.
27. Деректер қорын басқару жүйелерінің құрамы және функциялары. Деректер банкінің артықшылықтары және кемшіліктері. Өңдеу және деректерді басқару жүйелерінің даму тарихы.
28. Деректер қоры және ДҚБЖ. ДҚБЖ-ның жіктелуі. Деректер құрылымы. Ақпараттық қатынас және деректердің өзара байланысы. Деректер қоры. Деректер банкі.
29. Деректер қорын басқару жүйелері. Деректер банкінде сұраныстарды өңдеу. Деректер бүтіндігі. Деректерді ұсыну деңгейлері.
30. Деректер банкінде қолданылатын тілдер. Үлгі бойынша QBE сұраныс тілі. Деректерді сипаттау тілі, деректерді манипуляциялау тілі, сұраныстар тілі. QBE тілінің сипаттамасы. QBE-нің алғашқы нұсқасы. Деректерді таңдау. Сұраныстардағы есептеулер.

2 блок

1. SQL құрылымдық сұраныстар тілі. Тілдің жалпы сипаттамасы. SQL сұраныстарды құру ерекшеліктері. Тілдің негізгі операторлары.
2. Деректер моделі және типтері. Деректердің негізгі модельдері. Деректердің реляциялық моделі. Қатынас және атрибут.

1. Деректердің реляциялық моделі. Реляциялық модельдің анықтамасы.  Реляциялық модельдің элементтері. Реляциялық модельдің артықшылықтары және кемшіліктері.  
2. Деректердің иерархиялық моделі. Өріс, сегмент, жазба. Иерархиялық модельде деректерді ұсыну. Иерархиялық модельдің артықшылықтары және  кемшіліктері.  
3.  Деректердің желілік моделі. Элемент, жазба, жиын. Желілік модельде деректерді ұсыну мысалы. Пример представления данных в сетевой модели.  Желілік модельдің артықшылықтары және  кемшіліктері.  
4.  ДҚБЖ Access 2010. Жалпы сипаттамасы. Access 2010 мүмкіндіктері. Деректер қорының негізгі элементтерін құру. Деректер қорын құру. Кестелерді құру. Сұраныстарды құру. Формаларды құру. Есептерді құру. Макрос және модульдерді құру.
5.  Индекстеу. Кестелерді байланыстыру. Байланыс бүтіндігін бақылау. Кестелер байланысының негізгі түрлері.
6.  Реляциялық алгебра. Реляциялық алгебра және реляциялық есептеулер. Арнайы реляциялық амалдар.
7.  Ақпараттық жүйелерде деректер қорын жобалау. Деректер қорын жобалау. Логикалық жобалау және логикалық модельдеу.
8.  Физикалық жобалу. Физикалық модельді жобалау. Физикалық жобалау кезеңінде шешілетін тапсырмалар. Деректерді сығу әдістері. Келесі тапсырмаларды шешумен физикалық модельді жобалау: физикалық жазбаның құрылымын жобалау, компьютердің сыртқы жадында ДҚ-ны ұйымдастыру, рұқсат әдісін таңдау.  
9.  Жобалау мәселелері. Қалыпты форма әдісі. Құрылымды құрастыру бойынша нұсқаулықтар. Бүтіндікті қамтамасыз ету.
10.  Деректер қорын қалыптау. Бірінші, екінші, үшінші, төртінші формаларды қалыптандыру. Қалыптандыру ережелері.
11.   Маңыз-байланыс әдісі. Әдістің негізгі түсініктері. Жобалау кезеңдері. Қатынасты қалыптастыру ережелері. Оқу бөлімі ДҚ жобалау мысалы.
12.  Жобалауды автоматтандыру құралдары. Негізгі анықтамалар. Өмірлік цикл модельдері. Құрылымдық жобалау модельдері. Объектілі-бағытталған модельдер.
13.  CASE-құралдар. CASE-құралдардың жіктелуі. Құрылымдық тип жүйелері. Тәуелсіз жүйелер. CASE-жүйелерді қолдану бойынша ұсыныстар.
14.  Деректер қорын қолдану. Баптау және әкімдеу. Ақпаратты қорғау. Қорғау әдістері және құралдары. Қорғаудың программалық-аппараттық әдістері.
15.  SQL Server сипаттамасы. Transact-SQL сұраныстар тілі. Жүйелік деректер қоры және кестелер. Деректер қорын құру. Кестелермен жұмыс. Индекстер және кілттер. Сақталынатын процедуралар және триггерлер.
16.  Қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Клиент-сервер өзара әрекеттесуін ұйымдастыру. ODBC көмегімен деректерді өңдеу. 
17.  Желілердегі ақпараттық жүйелер. Клиент-сервер архитектурасының модельдері. Таратылған деректермен жұмыс. Аймақтық желілердегі ақпараттық жүйелер. Internet және intranet-гі ақпараттық жүйелер.  
18.  Деректер қорын әкімдеу. Деректер банкінің қолданушылары. Деректер қоры администраторы және оның функциялары. Деректер банкінде сұраныстарды өңдеу. Деректер қорында қолдауы бар деректер қасиеттері: тәуелсіздік, интеграция, қорғау,  дубльдеу.
19.  Қосымшаны өңдеу және орындау әдістері. Қолмен кодтау программалары. Генератор көмегімен текстік қосымшаларды құру. Визуалды программалау әдістерін қолданып дайын қосымшаны автоматты генерациялау.
20.  Локальді ақпараттық жүйелер. Локальді ақпараттық жүйенің функционирленуін ұйымдастыру.
21. Байланыс бүтіндігін бақылау. Екі кесте арасындағы негізгі үш операциялар. Жаңа жазба қосу.  Жазбаларды модификациялау. Жазбаларды жою.
22.  Реляциялық есептеу. Домендерді есептеу. Картеждерді есептеу.
23.  Индекстеу. Индекстің орындайтын ролі. Индекстеудің бірдеңгейлі және екідеңгейлі  сызбасы.
24. Ақпараттық жүйе. Архитектура клиент. Архитектура файл-сервер.
25.  ДҚБЖ классификациясы. ДҚБЖ функциясы.
26. Транзакция түсінігі. Транзакция түрлері. Әдеттегі және ұзаққа созылатын транзакция. Транзакцияға тиесілі үш негізгі қасиеті.
27. Деректер қорына кіріспе. Деректер сөздігінің бекітілуі. Деректер администраторының функциялары.
28. Көпқолданушылық ДҚБЖ. Көпқолданушылық ДҚБЖ сипаттамасы. ДҚ сақтау мен өңдеу әдісіне байланысты бөлінуі.

Индекс- жүйенің жылдамдығын арттыру мақсатында кестенің бір немесе бірнеше жиегі бойынша анықталуы мүмкін механизм. Индекс жиектің мәндері мен адрестерінің реттелген тізбегі болы табылады. Индекс адресі бойынша қажетті жазбаны тез табуға мүмкіндік береді. Индекс сұраныс бойынша кестедегі деректерді тез теріп алу және жиек мәнінің ерекшелігін қамтамасыз ету үшін қолданылады.Бір кестеге қатысты 65536 индекс анықтауға болады.