Құқықтық санамен байланысты мәселелердің

ҚҰҚЫҚТЫҚ САНА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ, ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ҚАЗІРГІ ҚОҒАМДАҒЫ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТӘРБИЕ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Құқықтық санамен байланысты мәселелердің өзектілігі қоғамдық сананың бір түрі бола отырып, құқықтық сана азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекеттің қалыптасуына тікелей әсеретеді. Сонымен қатар, құқықтық сана қоғамның даму деңгейімен анықталатынын, сондай-ақ тарихи сипатқа ие екенін ескеру қажет. Құқықтық сананы мемлекет пен құқық теоретиктері "адамдардың қоғамдық өмірдегі құқықтық құбылыстарға қатынасын білдіретін көзқарастар мен сезімдердің жиынтығы" ретінде анықтайды.Мемлекет пен құқық теориясында құқықтық сананың дербес функцияларын бөліп алу қабылданған болса да, құқықтық сана-сезімнің басқа түрлері мен формаларымен өзара байланысты.

Құқықтық сананың функцияларын талдай отырып, қазіргі жағдайда олардың саяси және әлеуметтік-экономикалық институттарды жаңғырту қажеттіліктеріне сәйкес жаңа мазмұнмен толықтырылатынына назар аударған жөн.

[pic 1]

[pic 2]

[pic 3]

[pic 4]

Бүгінгі таңда қазақ қоғамының перманентті жаңаруы мен жаңғыруы контекстінде құқықтық сананың рөлі мен маңызы айтарлықтай өскені байқалады. Сонымен қатар, оған тән өткенді қайта ойластыру, қасаң қағидалар (догма) мен стереотиптерден бас тарту болып табылады. Құқықтық сананы қалыптастыру-саяси, әлеуметтік-экономикалық және рухани салалардағы қоғамдық қатынастарды одан әрі жетілдірудің қажетті шарты. Сонымен қатар, мемлекет және құқық теориясындағы құқықтық сана келесі компоненттерді қамтитын күрделі құрылымдық білім ретінде қарастырылады.

Қазіргі таңда құқықтық сана демократиялық институттарды жетілдірудің маңызды рухани алғышарты ретінде әрекет ететінін атап өту қажет, өйткені қажетті құқықтық білімсіз, бағдарсыз,  сенім-нанымсыз елде жүргізіліп жатқан қайта құруларға құрамдастық қатысу туралы айту мүмкін емес.Осыған байланысты демократияны дамытудағы және заңдылықты нығайтудағы құқықтық сананың рөлі зор.Өйткені заңдылық режимі тек нақты демократия, жеке адамның және түрлі әлеуметтік топтардың еркін білдіруі жағдайында ғана болуы мүмкін, олардың құқықтық шығармашылық және құқықты қолдану процесіне белсенді қатысуы.

Мемлекет пен құқық теориясының құқықтық санасының түрлері туралы мәселені қарастыра отырып, құқықтық сананың күрделі әлеуметтік білім болып табылатынына назар аударылады. Субъектілердің (қолданушылардың) көзқарасы тұрғысынан құқықтық сана мынандай құрылымдарға бөлінеді:

                [pic 5]

[pic 6]

[pic 7]

[pic 8]

                [pic 9]

[pic 10]

[pic 11]

[pic 12]

[pic 13]

тұрғысынан құқықтық сана әдеттегідей, ғылыми және кәсіби болып бөлінеді.

[pic 14]

[pic 15][pic 16]

[pic 17][pic 18]

[pic 19][pic 20][pic 21][pic 22]

[pic 23][pic 24]

[pic 25][pic 26]

[pic 27][pic 28]

[pic 29][pic 30]

Құқықтық сана мәселелерімен құқықтық мәдениет проблемасы тығыз байланысты, оны былайша анықтауға болады. Құқықтық мәдениет-әлеуметтік, рухани,саяси және экономикалық құрылымға негізделген қоғамның құқықтық өмірінің сапалық жай-күйі, ол құқықтық сананың, заңнаманың, сот төрелігінің және басқа да құқықтық құбылыстардың қол жеткізілген деңгейімен сипатталады.Құқықтық мәдениет қоғам мен жеке индивидтің ерекше заңды игілігі ретінде әрекет етеді, оны қоғамның, жеке тұлғаның немесе әлеуметтік топтың сапалы құқықтық жағдайы ретінде қабылдауға болады.