Афлатоксиндер, олардың азық-түлік шикізатына әсері және зарарсыздандыру әдістері

ҚР Білім және ғылым министрлігі

Л.Н Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Жараылыстану ғылымдары факультеті

Биотехнология және микробиология кафедрасы

Эссе

Тақырыбы: Афлатоксиндер, олардың азық-түлік шикізатына әсері және зарарсыздандыру әдістері.

Дайындаған: Есенова Г. Р.

Тобы:БТ - 43

Нұр-Сұлтан,2021жыл

        Тағам өнімдерін өндіруде қолданылатын шикізаттарға жануарлар, өсімдіктерден алынатын және микроорганизм нысандары қолданылады. Бірақ қазіргі кезде таза шикізатты алуда қиыншылықтар туындауда. Оларға:

• Ауыл шаруашылық және мал шаруашылық өнімдерінің пестицидтермен ластануы;
• Өсімдіктерді тыңайтқыштармен өңдегенде гигеналық нормалардың сақталмауы;
• Тағамдық өнімдерді өндіру және сақтау барысында санитарлық нормалардың сақталмауы, бактериалды токсиндердің түзілуіне әкеледі.

Тағамдық шикізатының санитарлық сапасы ондағы улы құраушы саңырауқұлақтардың дамуы мен олардың тіршілік әрекеті өнімдерінің-зең саңырауқұлақтары шығаратын микотоксиндердің жинақталуынан төмендейді. Микотоксиндердің ең қауіпті топтарының бірі афлатоксиндер болып табылады және ол күшті канцерогендік қасиеттерге ие. Ең улы афлатоксин B1, Т2 токсин, зеараленон және дезоксиниваленол болып табылады.

T2 токсинін Fusarium тектес саңырауқұлақтар жасайды. Олар басқа токсиндердің арасында кең таралған және өте улы. Жоғары ылғалдылық пен төмен температура олардың белсенді жинақталуына пайдалы әсер етеді. Осы себепті Т2 токсинін қар астында қыстаған дәннен табуға болады, өйткені ол температура әсерлеріне төзімді.

Дезоксиниваленол өте улы у болып табылады және адамдар мен жануарлардың улануын тудыруы мүмкін. Оны Fusarium graminearum саңырауқұлағы шығарады. Қатты зақымдану кезінде астық жиырылады, мыжылған, жеңіл, кейде таңқурай немесе қызғылт реңктері бар. Вомитоксин вегетациялық кезеңде дәнде және сабанда жиналады. Астық өңдеу өнімдерінде (кебек), қауызда және дән қалдықтарында оның концентрациясы ұнға қарағанда әлдеқайда жоғары, сонымен қатар ол жоғары температура әсерлеріне төзімді.

Жоғары уытты және канцерогенді микотоксиндер бүкіл әлемдегі негізгі тамақ өнімдерінде айтарлықтай мөлшерде кездеседі, бұл шикізатты, тамақ өнімдерін және жемді детоксикациялау әдістерін жасау қажеттілігіне әкелді.

Афлатоксиндерді детоксикациялау әдістері:

• Детоксикацияның механикалық әдістері ластанған шикізатты қолмен немесе электронды-колориметриялық сұрыптағыштардың көмегімен бөлумен байланысты.
• Физикалық әдістер материалды өте қатты термиялық өңдеуге негізделген, сонымен қатар ультракүлгін сәулелену мен озонизациямен байланысты.
• Химиялық әдіс материалды күшті тотықтырғыштармен өңдеуді қамтиды.

Бірақта бұл әдістер жоғарғы нәтиже бермейді, сондықтан микротолқынды электромагниттік өрісте зарарсыздандыру әдістері әзірленді.

Микротолқынды өрісті қолдана отырып, тамақ шикізатын залалсыздандыру технологиясы:

• талданатын шикізатты алдын ала ылғалдандыру, өйткені микротолқынды энергияның көмегімен орындалатын технологиялық процестердің негізі өңделетін материалды диэлектрлік қыздыру болып табылады;
• өнімді олардың біркелкі ылғалдануының анықталған деңгейіне қол жеткізу, сондай-ақ саңырауқұлақтар спораларының өсуіне бастамашылық ету үшін қыздыру;
• термиялық зарарсыздандыру.

«Тағамдық шикізаттардағы микотоксиндердің үлесін жұқа қабат хроматографиясы арқылы өлшеу әдістері» бойынша тәжірибе жүргізілген болатын. Тәжірибелер ылғалдылығы 20% 6–8°С температурада ұзақ уақыт сақталған бидай дәнінің партияларынан алынған үлгілерде жүргізілді. Үлгілерді микроскопиялық саңырауқұлақтармен ластануға тексеру микотоксин түзетін қоздырғыштармен ластану туралы болжамды растады.