Лекции по "Медицине"

1 жауап-Кіреуке-эмаль (enamelum) организмдегі ең қатты тін болып саналады. Оның микроқаттылығы 1 мм2 алаңға  390 кг артық болып келеді. Кіреуке тіс сауытының сыртын қаптап тұрады.  

Кіреукенің қалыңдығы тіс сауытының әрбір аймағында әртүрлі және оның қалыңдығы кіреуке цемент байламында 0,01мм болса, шайнау беткейінде, төмпешіктерде 3,5мм құрайды.  

Кіреукенің химиялық құрамы: су — 3,8%, органикалық заттар —1,2%, бейорганикалық заттар — 95%, соның ішінде кальций — 37%, фосфор — 17% құрайды.

Кіреукенің пайда болуы тіс бүртікшесі ұшында дентиннің пайда болуынан кейін басталады. I кезеңде энамелобласттар (амелобласт) коллаген типтес емес ақуыз — амелогениндерді және энамелиндерді бөледі.

Кіреукенің негізгі ақуызы барлық ақуыздардың 90% құрайтын энамелобласттар бөлетін амелогенин болып келеді.

Клиникалық маңызы

Тіс эмальы (немесе жай эмаль) — адам тістерінің тәж бөлігінің сыртқы қорғаныс қабығы. Эмаль адам ағзасындағы ең қатты тін болып табылады, бұл Бейорганикалық заттардың жоғары құрамымен түсіндіріледі-97% дейін. Эмальдың негізгі функциясы-дентин мен целлюлозаны сыртқы механикалық, химиялық және температуралық қоздырғыштардан қорғау.

2 жауап-ДЕНТИН ҚҰРЫЛЫМЫ

Тістің негізгі құрамы дентиннен тұрады. Сауыт бөлігіндегі дентин кіреукемен, ал түбір бөлігіндегі дентин цементпен жабылған. Дентиннің 70% дан көбі бейорганикалық заттардан тұрады. Дентиннің негізгі заттары диаметрі 1–5 мкм болатын дентин түтікшелеріне енген. ( 1.6 сурет). Тіс ұлпасынан түтікшелер кіреуке және цементке қарай шеңберленген бағытпен жүреді. Дентин түтікшелерінің диаметрі орталықтан шетке қарай кішірейеді. Қалыпты жағдайда олардың саңлауы одонтобласт өсінідлерімен толыққан. Дентиннің негізгі заттары құрамында коллаген талшықтары болады. Тіс тіндерінің қалыптасуы кезінде пайда болған дентин біріншілік дентин деп аталады. Ұлпамаңындағы дентин — ішкі, дентин қабатының ең қалың қабаты. Онда коллаген талшықтары негізінен тангенциальді орналасқан және олар Эбнер талшықтары деп аталады.  

Дентин клиникалық маңызы

Дентин-пайдалы минералдарға бай кальцийленген зат. Оның арқасында целлюлозаны теріс сыртқы әсерлерден қорғауға арналған қажетті дәрумендер мен минералдар тіс эмальына

түседі. Тіс мойны мен тәж аймағында дентиннің қалыңдығы мен тығыздығы аздап өзгереді.

36 сұрақ жауап Тістердің патологиялық тозуы-жекелеген немесе барлық тістердің тәжінің биіктігін төмендете отырып, эмаль мен дентиннің тез үдемелі кемуі. Тістердің патологиялық жойылуы тіс тәждерінің анатомиялық формасының өзгеруімен, тістің сезімталдығының жоғарылауымен, окклюзияның бұзылуымен, уақытша-мандибулярлы буынның дисфункциясымен бірге жүреді. Тістердің патологиялық жуылуы және оның ауырлығы стоматологиялық тексеру, жақтың диагностикалық модельдерін зерттеу, электроодонтодиагностика, мақсатты рентгенография және ортопантомография, электромиография кезінде анықталады. Тістердің патологиялық жойылуын емдеу үшін каппалар, пломбалар, қойындылар, тәждер, шпондар қолданылуы мүмкін. Тістердің патологиялық өшірілуі-тістің қатты тіндерінің эмаль мен дентиннің физиологиялық өшірілуінен асып, морфологиялық, эстетикалық және функционалдық бұзылуларға әкелетін қарқынды кемуі. Стоматологияда тістердің патологиялық өшірілуі халықтың 12% - ында диагноз қойылады, олардың 60% - дан астамы ер адамдар. 25-30 жас аралығында тістердің патологиялық өшірілуі сирек кездеседі (4% жағдайда); аурушаңдықтың ең жоғары шыңы 40-45 жас аралығында (35%). Көбінесе премоллар мен молярлардың шайнау түйнектері, сондай-ақ алдыңғы тістердің кесу жиектері патологиялық тозуға ұшырайды.

Тіс тіндерін біртіндеп жою өмір бойы жүреді және физиологиялық процесс болып табылады, ол табиғатта өтелетін, баяу жүреді. Табиғи табиғи өшірудің нәтижесінде 40 жасқа дейін тіс тәжі бастапқы биіктігінен төрттен бір қысқа болады. Патологиялық өшірілу кезінде қатты тіндердің кему жылдамдығы мен айқындылығы

3.Цемент. Цемент құрылысы мен қызметі

Цементтүбір дентинін толықтай жауып жатқан тығыз, қатайған тіс тіні болып табылады. Цементтің қалыңдығы тістің мойын бөлігінде 20-50 мкм болса, ал түбір ұшына қарай бағытында цемент қабаты қалыңдап 1500 мкм құрайды. 60% жағдайда цемент кіреукемен қабаттасады, ал 30% кіреукемен түйісе орналасса, 10% жағдайда цемент және кіреуке жиегінде ашық дентин аймағы қалады. Кіреуке-цемент байланысы әр тістер тобында және бір тістің әр беткейінде бірдей емес. Цемент өзінің құрылымы және химиялық құрамы жағынан дөрекіталшықты сүйекке ұқсас келеді, бірақ сүйектен айырмашылығы қан тамырлары болмайды.