Ішектің әртүрлі бөлімдерінің құрылымдық-функционалдық байланысы. Аш және тоқ ішек құрылымының ерекше белгілері

Қарағанды  медициналық  университеті

Морфология және физиология кафедрасы

[pic 1]

СӨЖ

Тақырып: Ішектің әртүрлі бөлімдерінің құрылымдық-функционалдық байланысы. Аш және тоқ ішек құрылымының ерекше белгілері.

Орындаған : Мугинова Гүлсезім 200-1 Жалпы медицина

Қабылдаған: Шапатова Гульмира Бөкейхановна

Қарағанды  2021

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ        3

БІРІНШІ БӨЛІМ        5

Ас қорыту жүйесінің жалпы анатомиялық құрылымы. Ішектің әртүрлі бөлімдерінің құрылымдық-функционалдық байланысы        5

ЕКІНШІ БӨЛІМ        18

Аш және тоқ ішек құрылымының ерекше белгілері        18

КІРІСПЕ

Ac қорыту жүйесінің systema digestorium негізгі қызметі - тамақтану, оны механикалық және химиялық өңдеу, қоректік заттарды сіңіру және қорытылмаған тамақ қалдықтарын, яғни нәжісті шығару. Топографиялық орналасуы бойынша: ауыз қуысы, cavum oris, аран кылтасы, isthmus fauсіum, жұтқыншақ, pharynx, өңеш, esophagus, асқазан, ventriculus (gaster), жіңішке ішек, intestinum tenue, тоқ ішек, intestinum crassum, артқы өтіспен, anus, аякталады. Сонымен катар ас қорыту жүйесінің шеткері бөлімі ретінде сілекей бездері, бауыр, hepar, және ұйқыбез, pancreas, қарастырылады. Асқорыту жүйесін құрайтын органдар бас, мойын, кеуде, іш және жамбас аймағында орналасады.  

[pic 2]

Ас қорыту жүйесінің негізгі қызметі – адам ішкен асты қорытып, нәжісті шығару болып табылады. Ал ас қорыту процесі - метаболизмнің бастапқы кезеңі. Азық-түлікпен адам өзінің өміріне қажетті энергия мен заттарды алады. Ақуыздар, майлар, көмірсулар жоғары молекулалық қосылыстар бола отырып, биологиялық мембраналардан өтпейді және төменгі молекулалық қосылыстарға қосымша бөлінуді қажет етеді. Бұл процесс ас қорыту жолында жүреді және ас қорыту деп аталады, ал түзілген өнімдер – ас қорыту өнімдері.

Асқорыту каналының ұзындығы шамамен 8-10 м, және бүкіл бойында кеңею – қуыстар мен тарылулар пайда болады. Көп жағдайда ол ілмектер түрінде иілген түтік болып табылады және бір-біріне ауысатын бөліктерден: ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, аш, тоқ және тік ішек тұрады. Өңештен тік ішекке дейін ас қорыту түтігінің қабырғалары ішінен шырышты қабықпен tunica mucosa, шырыш асты негізмен, tela submucosa, бұлшықет қабығымен, tunica muscularis, сыртқы серозды tunica serosa немесе адвентициальды қабығымен tunica adventitia түзіледі.

БІРІНШІ БӨЛІМ

Ас қорыту жүйесінің жалпы анатомиялық құрылымы. Ішектің әртүрлі бөлімдерінің құрылымдық-функционалдық байланысы

Ауыз қуысы

 Ауыз қуысы-ас қорыту жүйесінің бастауы болып табылады. Тістердің көмегімен тамақ ұсақталып, шайналады, тілдің көмегімен жұмсарады, сілекей бездерінен ауыз қуысына енетін сілекеймен араласады, содан кейін жұтқыншаққа енеді.[pic 3]

Ауыз куысы, cavum oris, топографиялық орналасуына және атқаратын кызметіне қарай ауыз кіреберісі, vestibulum oris, мен меншікті ауыз қуысына, cavum oris propria, бөлінеді.

Ауыз кіреберісінің сыртқы қабырғасын жоғарғы және төменгі еріндер labium superior et inferior; бүйір қабырғаларын ұрт, bucca; ішкі қабырғасын жоғарғы және төменгі жақсұйектерінің ұяшықтык өсінділері, тістер, тістердің қызыл иектері, gingivae, құрайды. Жоғарғы және төменгі еріннің косылған жері ауыз дәнекерін, commissurae labiorum, құрайды. Ауыз кіреберісі ауыз тесігі, rima oris арқылы сыртқы ортамен жоғарғы ерін мен төменгі еріннің аралығындағы қатысады. Оның шырышты кабығы жоғарғы ерін мен төменгі еріннің ішкі бетін астарлай өтіп, еріндердің жоғарғы, төменгі күмбездерін және жүгеншелерін, frenulum labii superioris et inferioris, кұрап, одан әрі қызылиекке, gingiva өтіп, меншікті ауыз қуысының шырышты қабығына жалғасады. Сыртқы беті мүйізденбеген көпқабатты эпителиймен жабылған. Ауыз кіреберісінің шырышасты негізі кіші сілекей бездерден тұрады. Бұл бездер топографиялык орналасуына карай: ерін, ұрт және үлкен азулык бездерден тұрады. Негізгі қызметі сілекей бөліп шығару. Ауыз кіреберісінің жоғарғы күмбезінің манында екінші азу тістің тұсында шықшыт түтігінің тесігі, ductus parotideus, орналаскан.