Құрамында хромондар бар ҚР дәрілік өсімдіктерінің фармакологиялық қасиеттері

 Хаттама

Тақырыбы: "Құрамында хромондар бар ҚР дәрілік өсімдіктерінің фармакологиялық қасиеттері" 

[pic 1]Шикізат: ИІСТІ АСКӨК ЖЕМІСТЕРІ-УКРОПА ПАХУЧЕГО ПЛОДЫ — ANETHI GRAVEOLENTIS FRUCTUS

Иісті аскөк- Укроп пахучий — Anethum graveo- lens L., сем. Сельдерейные — Apiaceae.

Ботаникалық сипаттамасы. Биіктігі 40–120 см біржылдық шөптесін өсімдік.Сабағы тік, домалақ, түкті, көкшіл гүлді қою жасыл, тармақталған. Жапырақтары кезектесіп орналасады, сопақша, қос, үш түйіршіктелген, сызықты жіп тәрізді түйіршіктері бар. Төменгі жапырақтары жапырақты, үстіңгі жапырақтары отырықсыз. Сары гүлдері ұсақ, қос жынысты, күрделі 20–50 сәулелі қолшатырдан тұрады, бүршіксіз. Жемістер жалпақ, қоңыр түсті екі тұқымды, 2 жартылай жеміске бөлінеді.

Тіршілік ортасы. Отаны - Жерорта теңізі, бүкіл Еуропада, Солтүстік және Оңтүстік Америкада өсіріледі.

ДӨШ сипаттамасы. Шикізат ұзындығы шамамен 4 мм және ені 2-3 мм болатын жеке сопақ мерикарптардан тұрады. Сыртында 5 қабырғасы бар, екі сыртқы қабырғасы кең қабық тәрізді қанаттарға созылған. Түсі жасыл-сұр, иісі хош иісті, дәмі ащы.

ДӨШ дайындау. Дәрілік шикізат ретінде аскөк жемістері (Anethi graveolentis fructus) қолданылады. Шикізат жемістердің 50-60% піскен кезде, қолшатырлардағы тұқымдар қоңыр түске жеткенде жиналады. Өсімдіктер шығарылады немесе кесіледі, орамдарға байланады және жақсы желдетілетін сарайлардың астында кептіріледі. Содан кейін баулар бастырылып, жемістер қоспалардан бөлінеді.

[pic 2]Химиялық құрамы: Жемістердің құрамында фуранохромондар (виснагин, келлин); пиранокумариндер (виснадин); фуранокумариндер (бергаптен); гидроксикумариндер (умбеллиферон); эфир майы (2,5–4,0%), оның құрамында карвон (шамамен 50%), апиол, (+)-лимонен; майлы май.

Қолдану. ҚР МФ енгізілген ХІ.

Фармакологиялық қасиеттері. Жемістер құрамында α-карвон (60%-ға дейін), диллапиол (40%-ға дейін), фелландрен, α-лимонен, β-пинен, миристициннен тұратын эфир майы (5%-ға дейін). Сондай-ақ жемістерде кумариндер, фенолкарбон қышқылдары (хлорогенді, кофеин), флавоноид виценин, балауыз, шайырлар, ақуыз (14-15%), азотты заттар, талшықтар бар. Аскөк тұқымында майлы май бар, ол май қышқылдарының 93% глицеридтерінен тұрады, соның ішінде пальмитин, петроцелин, линол, олеин.