Эндокриндік бездер мен олардың гормондарының жалпы сипаттамасы

Ішкі секреция безі

Гормондар

Гормондардың химиялық табиғаты

Негізгі физиологиялық әсерлері

Гиперфункция

Гипофункция

Гипофиз

Алдыңғы

Ортаңғы

Артқы

Соматотропты

Пептидті және белокты

Адамның өсіп өнуін қамтамасыз етеді

Гигантизм, акромегалия

Ергежейлік

Пролактин

Пептидті және белокты

Сүт бездерінің дамуын, екінші жыныстық белгілерді және лактацияны ынталандырады.

Тиреотропин

Амин қышқыл

Қалқанша безі қызметін ынталандырады

Гонадотропты

Жыныс гормондарына әсер етеді, фолликулалардың өсуін, сперматогенез, және андрогендер өндірілуін қамтамасыз етеді.

Меланотропин

Пигментті алмасуды реттейді

Липотропин

Май алмасуын реттейді

Окситоцин

Пептидті және белокты

Босану кезінде жатырдың жиырылуын қамтамасыз етеді.

Ерте жыныстық жетілуге, дененің ерте қалыптасуына

әкеледі.

Су денеден көп мөлшерде шығарылады, қант диабеті дамиды.

Возопрессин

Пептидті және белокты

Бүйректен судың кері сіңірілуін күшейтеді.

кез-келген ісікпен гормонның пайда болуымен, ми ауруларымен

Қантсыз диабет

Эпифиз

Мелатонин

Амин қышқыл

мінез-құлықты, биологиялық ырғақтарды, ұйқыны реттеуге қатысады

семіздік пен жыныс мүшелерінің дамымауын

ерте жыныстық жетілу орын алады

Серотонин

Қалқанша без

Тироксин

Трийодтиронин

Амин қышқыл

Қышқылдану процесін, психикалық үрдістердің ырғағын, жүрек соғу жиілігін, тыныс, тершендікті күшейтеді.

Базедов ауруы

Ергежейлік балаларда, микседема ересектерде, эндомиялық жемсау.

Тиреокальцитонин

Кальцийлік алмасуды реттейді

Қалқанша маңы безі

Паратгормон

Пептидті және белокты

Кальций мен фосфор алмасуын реттейді

Қандағы кальций мөлшерінің көбеюі

Кальцийлік тетания

Айырша без

Тимозин

Имунды жүйенің химиялық ынталандырушысы

Ұйқы безінің β-жасушаларының зақымдануы және қант диабетінің дамуы.

Ағзаның иммундық қасиеті төмендейді

Бүйрекүсті безі

Қыртысты бөлік

Милы қабат

Минералокартикоид

Амин қышқыл туындылары

Адам қанындағы натрий мен калий иондарының деңгейін реттейді

Екіншілік жыныс белгілерінің бірден өзгеруі

Адиссон ауруы

Глюкокартикоид

Ақуыз және көмірсулар алмасуына әсер етеді

Жыныс гормондары

Екіншілік жыныс белгілерінің дамуы, аұуыз синтезі мен анаболизмді ынталандырады.

Адреналин

Амин қышқыл

Симпатикалық нерв жүйесінің қызметінің артуы, жүрек жұмысының белсенуі, бұлшықет қызметінің артуы

Норадреналин

Амин қышқыл туындылары

Жыныс без

Аналық

Аталық

Прогестерон

Май қышқылдарының туындылары

Овуляцияның кідіруіне әсер етеді, эстрогендердің тежелуін, жүктілік кезінде жатырдың жиырылуын және окситоцинге сезімталдығын төмендетеді, ұрықтың жатырда дамуы мен имплантациясын қамтамасыз етеді.

Дененің тез өсуін, ерте жыныстық жетілуді

Ал гипофункция ағзаға кері әсер етеді.

Эстроген

Май қышқылдарының туындылары

Жыныс ағзаларының өсуі мен екіншілік жыныстық жетілуге әсер етеді, жыныстық рефлекстердің пайда болуын, жүктілік кезінде жатырдың өсуіне әсер етеді.

Тестостерон

Май қышқылдарының туындылары

Екіншілік жыныстық жетілуге, зат алмасуға, сперматозоидтардың жетілуіне әсер етеді.

Ұйқы без

Инсулин

Пептидті және белокты

В- жасушаларында өндіріледі, май алмасуын жақсартады, ақуыздардың катоболизмін төмендетеді, қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді.

Ұйқы безінің гиперфункциясы - көмірсулар алмасуының теңгерімсіздігімен жүретін және созылмалы панкреатиттен туындайтын жеңіл симптомдармен көрінетін сирек ауытқу.

Ұйқы безінің гипофункциясы - бұл организмде аз мөлшерде гормондар, соның ішінде инсулин өндірілетін және Лангерганс аралдары жойылатын патология.

Глюкогон

Пептидті және белокты

Инсулиннің антагонисті, бауыр және бұлшықеттерде глюкоген ыдырауына әсер етеді, глюкозаның қандағы деңгейін жоғарылатады, май тіндерінде майдың ыдырауын ынталандырады

Липокаин

Пептидті белокты

Бауырда майдың қышқылдануы мен липидтерді пайда болуына байланысты майдың ағзадан шығуына әсер етеді.