Эйкозаноидтар, арахидон қышқылының туындылары

ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ [pic 1]

МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

РЕФЕРАТ

Тақырып: Эйкозаноидтар, арахидон қышқылының туындылары

Орындаған: Камалова Асем
Қабылдаған: Тоқтамысова А.Б
Тобы: 205 А
Факультет: стоматология
Курс: 2

Алматы 2023

Жоспар:

1. Кіріспе
2. Негізгі  бөлім:

1. Эйкозаноидтардың ашылу тарихы
2. Эйкозаноидтардың түрлері
3. Эйкозаноидтар синтезінің механизмі және осы процестің реттелуі.
4. Эйкозаноидтардың қабынуға және иммундық жүйеге әсері.

1. Қорытынды
2. Әдебиеттер

Кіріспе

Эйкозаноидтар - арахидон қышқылының туындылары болып табылатын биологиялық белсенді қосылыстардың бірегей класы. Олардың атауы гректің «είκοσι» (eíkosi) сөзінен шыққан, ол «жиырма» дегенді білдіреді, өйткені арахидон қышқылында 20 көміртек атомы бар. Эйкозаноидтар көптеген биологиялық процестерді реттеуде маңызды рөл атқарады және биологияда да, медицинада да кең мағынаға ие.

Эйкозаноидтар арахидон қышқылынан алынған май қышқылдарының тобы болып табылады, ол өз кезегінде жасуша мембраналарының май қышқылдарының құрамдастарының бірі болып табылады. Олар циклооксигеназалар және липоксигеназалар сияқты арнайы ферменттердің қатысуымен арахидон қышқылының тотығуы арқылы түзіледі. Эйкозаноидтарға простагландиндер, лейкотриендер және тромбоксандар жатады және олардың әрқайсысының организмде ерекше функциялары бар.

Эйкозаноидтар әртүрлі биологиялық процестерді, соның ішінде қабынуды, иммундық жауапты, тамыр тонусын, тромбоциттер агрегациясын және басқаларды реттеуде маңызды рөл атқарады. Олар организмнің әртүрлі физиологиялық жүйелерінде медиаторлар мен реттеушілер қызметін атқарады.

Медицинада эйкозаноидтар әртүрлі аурулармен, соның ішінде қабыну ауруларымен, демікпемен, атеросклерозбен және тіпті қатерлі ісікпен байланысты болғандықтан, зерттеудің өзегіне айналды. Эйкозаноидтардың әсер ету механизмдерін және олардың патологиялық жағдайлардағы рөлін түсіну емдеу және алдын алудың жаңа әдістерін жасауға ықпал етеді.

Бұл рефератта біз эйкозаноидтардың құрылымы мен қызметін, олардың синтезі мен реттелуін, биологиялық белсенділігін, сондай-ақ олардың әртүрлі аурулар мен фармакологиялық емдеудегі рөлін толығырақ қарастырамыз. Бұл эйкозаноидтардың биология мен медицинадағы маңыздылығын және олардың адам денсаулығына әсерін жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді.

Эйкозаноидтардың ашылу тарихы.

Эйкозаноидтардың тарихы мен ашылуы 20 ғасырдың ортасынан басталады және бұл биоактивті қосылыстардың маңыздылығы көптеген ғалымдардың еңбектері арқылы танылды.

20 ғасырдың басында зерттеушілер май қышқылдарының бар екендігі және олардың ағзадағы рөлі туралы білетін. Арахидон қышқылын 1909 жылы Георг Виндаус пен Теодор Вартбург бөліп алып, ішінара сипаттады. Арахидон қышқылы мен эйкозаноидтарды зерттеудегі жаңалық 1930-40 жылдары болды.

Урсула Клик, Игорь Тарновский және Георг Голдблатт сияқты ғалымдар простагландиндердің биологиялық белсенділігін зерттеді. Голдблат пен Тарновский бірінші болып простагландиндерді бөліп алып, таза синтездеді. 1970-80 жылдары Бенгт Самуэльсон мен Свенск Гамбергті қосқанда ғалымдар лейкотриендер мен тромбоксандарды тауып, зерттеді.

Олар бұл эйкозаноидтардың әртүрлі биологиялық процестердегі, соның ішінде қабыну мен қанның ұюындағы рөлін анықтады. Қазіргі уақытта бүкіл әлем бойынша зерттеушілер эйкозаноидтарды және олардың денсаулық пен аурудағы рөлін зерттеуді жалғастыруда.

Молекулярлық биология және құрылымдық биохимия сияқты заманауи зерттеу әдістері эйкозаноидтардың әсер ету механизмдерін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Ғалымдардың эйкозаноидтар саласындағы жұмыстары осы қосылыстардың биологиялық процестердегі рөлін түсінудің артуына және әртүрлі ауруларды емдеуге арналған жаңа препараттардың жасалуына әкелді. Осы саладағы зерттеулер жалғасуда және эйкозаноидтар ғылыми және медициналық зерттеулердің фокусы болып қала беретінін атап өту маңызды.