С витаминінің ағзаға әсері

Әдеби шолу

Тақырыбы: С витаминінің ағзаға әсері

         Кіріспе. Барлық адамдар сау болғысы келеді. Денсаулық - бұл ақша үшін сатып алуға және сыйлыққа ие бола алмайтын байлық. Бірақ денсаулықты сақтау оңай емес. Адамның денесінің өмірі кезінде көптеген жағымсыз факторлар әсер етеді: стресс, дұрыс емес тамақтану, экологиялық жағдай. Иммундық жүйе әлсірегендіктен, көптеген аурулар асқынуларда кездеседі. Дәрумендер иммунитетті, атап айтқанда, С дәрумені, атап айтқанда, С дәруменінде ең қуатты антиэксидийдің бір түрі бар және оны бірінші рет лимон шырынынан бөлді. Ол суда ерімейді және оған бірқатар артықшылықтар береді. С дәрумені ағзадағы сәтсіздіктерді жоюға және адам өміріне және денсаулыққа қажетті процестердің іске қосылуына ықпал етеді [1]. С дәруменді ең танымал деп атауға болады. С дәрумені - адам ағзасының негізгі заттарының бірі. Оны басқаша атауы – аскарбин қышқылы. Аскорбин қышқылы C-дәрумендердің жетіспеушілігін болдырмау және емдеуде қолданылады және ағзаның аскорбин қышқылына жоғары физиологиялық қажеттіліктерімен қолданылады [2].

         Негізгі бөлім: Адам денесінде С дәрумені негізгі биохимиялық, физиологиялық функцияны орындайды. Дәстүрлі оқу үрдісінде С витаминінің рөлі пролин – гидроксиді және лизин коллагенінің синтезі кезінде, бүйрек үсті безі гормонының қыртысты қабатында, 5-окситриптофан құрылымының пайда болуында, тирозиннің тотығып ыдырауы реакцияларының тұрғысында ұсынылады. Аскорбин қышқылы барлық тіндер мен адам ағзаларында кездеседі. С дәруменінде әртүрлі құпиялар бар олар: теріде, сілекейде, өтте кездеседі [3]. Соған қарамастан, С дәрумені – ең әлсіз дәрумендердің бірі, ол ең тұрақсыз және мейірімді дәрумендердің бірі болып саналады. Жылумен оқшауланғанда оның жоғалуы 30-80 пайызды құрайды. Сонымен қатар, аскорбин қышқылының жетіспеуінен адамдарда тез шаршау, тәбеттің жоғалуы және суық тию мүмкіндігінің көбеюін байқауға болады, ал оның ауыр түрін қызыл иекте қанның қатты кетуінен байқауға болады. С дәруменінің тапшылығынан цинга ауруы пайда болуы мүмкін. Бұл аурудың алдын алу үшін адамдарға 50-100 г. Аскорбин қышқылын қолдану керек. Ал суық уақытта осы дозаны екі рет көбейту керек [4]. Толығырақ айта кетсек С дәруменінің қажеттілігі әдеттегі диетаға байланысты жабылмайды. Бұл жағдай аскорбин қышқылының пісіру кезінде де, жаңа піскен өсімдік өнімдерін сақтау кезінде де жойылғанымен түсіндіріледі. С дәрумендегі адамның физиологиялық қажеттілігі күніне 70-100 мг құрайды, ал егер ағзаға жүктеме көбейе түссе, бұл ставкада жоғарылайды. Кәзіргі уақытта С дәруменінің тапшылығын толтыру үшін, тамақ өнімдерінде жасанды байыту жиі қолданылады. Осы үшін, бір қатар зерттеулерде арнайы дәрі-дәрмектерді қабылдағаннан кейін,  адамдардың құрамын тексерді. Соның нәтижесінде арнайы дәрі-дәрмектерді қабылдаған немесе құрамында наноқшау қышқылы бар өнімдерді қабылдаған адамдарда, бұл дәрумен, мүшелердегі С витаминнің тапшылығына алып келді [5].  Содан бөлек С дәрумені адам ағзасына ең үлкен рөл ойнағандықтан, оны жүкті әйелдерге қоспалар және дәрумендер түрінде кіру ұсынымдары жасалды. Жүктіліктің екінші үшінші триместрінде көтерілу ұсынылған минимум - тәулігіне 60 мг.болды.  Сонымен қатар, оған белгілі бір шектеулер қойылды, өйткені денеде С дәрумені жоғары дозасы эстрогенге байланысты түсік алу қаупі туындатуы мүмкін. Алайда, бұл жүктілікке аскөк қышқылының артық дозалануымен байланысты жалғыз қауіп емес деп есептелінді [6]. Алайда осыдан 40 жыл бұрын, әр-түрлі болжамдар жасалды, осы болжамдардың бірі, С дәрумені немесе қоспаларды тұтыну, жүктілік кезінде ұрық қабықтарының алдын-ала үзілісі 37 аптадан кем және жетекші болып табылуы мүмкін болғандықтан неонатальды аурулар мен жаңа туған нәрестелер ауруларының факторына әкелуі мүмкін деген болжау айтылды. Кейін бұл болжамға эксперименттік растау табылды: тамақ пен дәрумендердің құрамында жүкті әйелдерге, жүкті әйелдердің бұлыңғыр қабықтың жарылуына және шала туумен тікелей байланысты болды [7]. Содан бөлек аскорбин қышқылы тотығу процестерінде маңызды рөл атқарады, ол биохимиялық бұлшықет реакцияларына жағымды әсер етеді, термоядролық бөлгіш ферменттерді белсендіреді, ағзаның суықтан және т.б. ауруларға қарсылығын жақсартады. С дәруменінің адам ағзасына темірмен алмасудағы әсері туралы мәселе нақты зерттелген. Мысалы, С дәрумені сору көлемін асқазан-ішек жолдарының қышқыл ауасындағы қышқыл үтік кешенінің пайда болуына байланысты ұлғайтумен байланысты болды [8]. Тағы айта кетсек С витаминінің маңызды физиологиялық қасиеттерінің бірі оның ағзадағы коллагенмен байланысы. Аскорбин қышқылы фибробластикалық тесіліп, коллагенге көшуді ынталандыруға қатысады. Эндотелий қабырғаларының коллагенінің құрылуы денеде аскорцкий қышқылының жеткілікті деңгейі болған кезде ең тиімді дамып келеді. Сондықтан аскорбин қышқылы капиллярлы қабырғалардың қалыпты құрамын сақтаудың және олардың серпімділігін сақтаудың маңызды бөлігі болып табылады [9].