Биоалуантүрліліктің эволюциясы

«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» КеАҚ

Жаратылыстану ғылымдары факультеті

«Жалпы биология және геномика» кафедрасы

        МӨЖ

Тақырыбы: «Биоалуантүрліліктің эволюциясы»

                                                                 Қабылдаған: Базарбаева Ж.М

                                                                Магистрант: Жүсіп Таңшолпан

Астана, 2024

Жоспар:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

А) Биоалуантүрлілік туралы түсінік

ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер

              Биоәртүрлілік биосфера мен Жердің басқа қабықтары арасындағы өзара әрекеттесу процесінде дамиды. Жердегі тіршілік кем дегенде 3,5 - 3,8 миллиард жыл бұрын пайда болды деп болжанады, бірақ осы уақыттың 6/7 бөлігінде құрлық пен мұхит қазіргі биоәртүрлілікпен салыстырғанда іс жүзінде жансыз болып қалды. 500-600 миллион жыл бұрын орын алған биоәртүрліліктің «Кембрийлік жарылыс» түрлер санының күрт өсуіне әкелді. Кейіннен биоәртүрлілік эволюциясының бірқалыпты жүруі эволюциялық апаттармен үзілді, оның барысында түрлердің едәуір саны салыстырмалы түрде қысқа уақыт ішінде (геологиялық масштабта) жойылып кетті. Геологиялық процестердің белсендіруімен және климаттық өзгерістермен сәйкес келетін жойылу шыңдарының кезектесуінде белгілі бір кезеңділік бар, бұл олардың жалпы себебін көрсетеді. Осы кезеңдердегі биоәртүрліліктің төмендеуі келесі тенденцияларды анықтайтын экологиялық тұрақсыздыққа байланысты болады:

• экожүйелердің құрылымын жеңілдету (кейбір түрлер артық болып шығады);
• сукцессиялардың үзілуі (климакс сатысындағы түрлер жойылуға жақын);
• халықтың ең төменгі мөлшерін ұлғайту (дағдарыс жағдайында аз және жылдам өсуге қабілетсіз халық оңай жойылып кетуі мүмкін).

                  Биологиялық әралуандылық — түрлердің белгілі бір аумақта, экожүйеде немесе тіпті планета бетіндегі әралуандылығы (әртүрлілігі). Қазіргі кезде әлемде 2,5 млн-дай түр белгілі, оның 74%-ы тропиктік белдеуде, 24%-ы қоңыржай аймақта болса, тек 2%-ы полярлық белдеуде тараған. Дегенмен, ғалымдардың болжауынша, бұл деректер әлі толық емес. Себебі майда жәндіктер түрлері әлі толық анықталмаған. Түрлердің ішіндегі ең көп тарағаны — жәндіктер, олардың түрлері 1 млн-нан астам. Дегенмен соңғы жылдардағы әлемдік ғылыми-техникалық үдеудің нөтижесінде адам қоғамының табиғатқа зиянды әсерлерінің көбеюінен түрлер саны жыл сайын азаюда. Қазір дүние жүзінде жыл сайын 1-ден 10-ға дейінгі жануарлар түрі жойылады екен. Ескеретін жағдай, өсімдіктің бір түрінің жойылуы майда жәндіктердің бірнеше түрлерінің жойылуына апарып соғады. Бұл жағдай әлемдегі биологиялық тепе-теңдікті бұзып, көптеген экологиялық келеңсіздікке әкелуі мүмкін. Осыған орай бүкіл әлем қауымдастығы алаңдауда. 1992 жылы Рио-де-Жанейро қаласында БҰҰ-ның "Қоршаған орта және даму" конференциясында биологиялық әралуандылық туралы әлемдік Конвенция қабылданды. Биоалуантүрлілік Bio деген екі сөзден туындайды, яғни тіршілік пен әртүрлілікті білдіреді, бұл өзгергіштікті білдіреді. Биоалуантүрлілік - барлық тіршілік иелерінің алуан түрлілігі; әр түрлі өсімдіктер, жануарлар мен микроорганизмдер, олардағы генетикалық ақпарат және олар қалыптастыратын экожүйелер. Бұл өмірдің алуан түрлілігіне қатысты. Биоалуантүрлілік жоғары болған кезде, бұл организмдер мен түрлердің алуан түрлі болатындығын білдіреді.