Мұрын қуысының клиникалық анатомиясы және физиологиясы.Остиомеатальды комплекстің эндоскопиялық хирургиядағы маңызы

КеАҚ «Қарағанды медицина университеті»

                                      Оториноларингология кафедрасы

                                           [pic 1]

Орындаған: Даржанов Е.И.

Тобы: 4-036 ЖМ

Тексерген: Музафарова Қ.О.

Қарағанды, 2020

4.Мұрын қуысының клиникалық анатомиясы және физиологиясы.Остиомеатальды комплекстің эндоскопиялық хирургиядағы маңызы.

Мұрын анатомиялық құрылысына келетін болсақ олар : сыртқы мұрын және мұрын қуысынан тұрады. Сыртқы мұрын мұрын сүйектерінен , жоғарғы жақ сүйегінің маңдай өсіндісінен тұрады. Сыртқы мұрын бет және көз артериясы арқылы қоректенеді. Мұрын қуысы сүйек пен шеміршектен түзіліп, сырты терімен жабылып, ішкі беті кілегейлі қабықшамен астарланып жатады. Мұрын қуысының жоғарғы, төменгі және екі бүйір қабырғалары болады. Мұрын қуысының кілегейлі қабаты қан тамырларына өте бай, оның беті көп қатарлы кірпікшелі эпителиймен жабылған. Мұрынға енген шаң тозаңды эпителий кірпікшелері ұстап қалады. Ал бездерден бөлінген сілекей бактерияларды өлтіріп отырады. Мұрынның ортаңғы пердесі мұрынды тең екі бөлікке бөледі. Оның артқы бөлігі сүйектен, алдыңғы бөлігі шеміршектен тұрады. Көз жасы арнайы түтік арқылы мұрын қуысына өтеді, оның кілегейлі қабатын ылғалданып тұрады. Мұрын қуысының бүйір қабырғасында жоғарғы, ортаңғы және төменгі кеңсірік қалқандары бар. Олардың аралығынан жоғарғы, ортаңғы және төменгі мұрын жолдары өтеді. Осының нәтижесінде ішке сорған ауа тыныстау мүшелеріне тікелей өтпей, ауа жолдары арқылы жылытылып, тазартылып өтеді. Мұрын қуысы тыныс алу және иіс сезу бөлімдеріне бөлінеді. Иіс сезу бөлігі мұрынның жоғарғы бөлігінде орналасқан. Оларға ерекше жасушалар мен иіс сезу рецепторлары жатады. Мұрын қуысы тыныс алу мүшесіне жатады, ол газ алмасу, дыбыс шығару, сөйлеу қызметіне қатысады.

Мұрынның клиникалық  физиологиясына келетін болсақ. Тыныс алу қызметіне қатысады.  Қорғаныш қызметіне ішке тыныс алу кезінде мұрын жолдары механизмінің көмегімен өткен ауа жылынады, ылғалданады және тазаланады. Дыбысты жаңғырту (резонаторлық) қызметі.

Мұрын қуысы және қосалқы қойнаулар дауыстың тембірін , әртүрлі дауыс үндерін ұлғайтып және дауыстың бояу өзгерістерін құрауға қатысатын ағза болып саналады. Кішірек қойнаулар (торлы лабиринт, сына тәрізді қойнау) тым жоғарғы дыбыстарды жаңғыртады, ал ірі қойнаулар (жоғарғы жақ және маңдай қойнаулары) тым төменгі үндерді жаңғыртады. Иіс сезу қызметі.

Адамдарда иіс сезу қызметі – нейроэпителиалды иіс сезу жасушалары-хеморецепторлары бар иіс сезу зонасының сілемейлі қабығы арқылы орындалады. Иіс сезу аймағы иіс сезу саңылауынан басталады (rimma olfactoria), бұл саңылау мұрынның ортаңғы кеуілжірінің төменгі шеті және мұрын далдасы аралықтарында орналасқан, ені 3-4мм болады.

Эндоназальды эндоскопиялық хирургияның дамуына байланысты остиомеатальды кешеннің жағдайына көп көңіл бөлінеді. "Остиомеатальды" термині екі сөзден тұрады: ostium (тесік) және meatus (жол). Остиомеатальды кешен-1965 жылы Н. Науман сипаттаған форма ортаңғы мұрын жолының кіреберісінде орналасқан және параназальды синустың алдыңғы тобының жағдайын анықтайтын негізгі аймақ болып табылады. Соңғы жылдары хирургиялық араласудың эндоскопиялық әдістерін белсенді енгізуге байланысты анатомиялық құрылымның бөлшектерін және мұрын қуысының негізгі "тану" анатомиялық түзілімдерін білу қажет. Біріншіден, "остиомеатальды кешен" ұғымы - бұл ортаңғы мұрын конусының алдыңғы бөлігіндегі анатомиялық түзілімдер жүйесі. Оның құрамына шұңқырдың медиальды қабырғасы (инфундибулум) болып табылатын ілмек тәрізді процесс (орақ тәрізді сүйек плитасы) кіреді. Ілмек тәрізді процестің алдыңғы жағында, ортаңғы мұрын қабығының жоғарғы ұшының бекіту деңгейінде мұрын ролигінің жасушалары (agger nasi) орналасқан. Соңғылары бір қуыспен ұсынылуы мүмкін, бірақ көбінесе бұл торлы шұңқырға ашылатын жеке жасушалар жүйесі. Ілмек тәрізді процестің артында, ортаңғы мұрын қабығының алдыңғы ұшының астында, торлы синустардың алдыңғы тобының үлкен жасушасын көруге болады-үлкен торлы көпіршік {bulla ethmoidalis). Сонымен, мұрын септумының қарама-қарсы бөлігі "остиомеатальды кешен"ұғымына да енеді. Остиомеатальды кешеннің лазерлік пластикасы эндоскопияның бақылауымен интраназальды түрде жүзеге асырылады. Осылайша, дәрігер шырышты құрылымның ең кішкентай бөлшектерін көре алады және ең қабынған ошақтарды анықтай алады.