Әлеуметтік стратификация

Семинар 3

Әлеуметтанудағы «әлеуметтік стратификация» ұғымы әлеуметтік қауымдастықтар теңсіздігін білдіреді. Стратификация терминының өзі геологиядан келген, ағылшын тілінде «геологиялық қабат» деген ұғымды білдіреді. Әлеуметтанушылар әілеуметтік теңсіздікті зерттей бастағанда осы термин алынып, жаңа мағынада қолданып, қоғамды топтарға бөлген болатын. Ол қоғамның түрліше жіктелісін түсіндіреді. Сорокин осы әлеуметтік стратификация теориясына қарай түрлі топтарды страттарға бөлген. Ол мынадай белгілерді ажыратты: экономикалық, кәсіби, саяси.

Әлеуметтік дифференциация- топ мүшелерінің мәртебесі мен жағдайын анықтайтын белгілі бір әлеуметтік топ ішінде жүретін процесс. Әлеуметтік дифференциация кез-келген қоғамға тән. Капитал мөлшері бойынша ешқандай айырмашылық болмаған қарапайым қауымдастық жүйесі де жеке тұлғалардың жыныстық белгіге, өмірлік тәжірибеге, физикалық күшке және басқа да ұқсас белгілерге негізделген белгілі бір саралануын ұсынды. Қоғамдағы жоғары орынға жемісті жинау, сәтті аң аулау арқылы қол жеткізілді.

Әлеуметтік топ – әлеуметтік жүйедегі мақсаттары мен құндылықтары ортақ адамдар бірлестігі. Әлеуметтік топ ондағы мүшелердің этникалық, материалдық, рухани жетілу деңгейі, тұратын аумақ, жыныс, жас белгілері бойынша бөлінеді.

Әлеуметтік топ этникалық белгілері бойынша,материалдық жағдайларына қарай (ауқаттылар, орташа ауқаттылар, кедейлер). Кәсіби мен рухани жетілу деңгейіне қарай (зиялылар, кәсіпкерлер, жұмысшылар т.б.), тұрғылықты жері мен аймағына байланысты (қала, кент, ауыл тұрғындары), жыныс немесе жас мөлшеріндегі айырмашылықтар негізінде