Екінші ұстаз

Эссе

“Екінші ұстаз”

Ұлы ғалым, Шығыс елдерінің данқты жұлдызы – Әбу Насыр Әл – Фарабидің “Екінші ұстаз” атануы неліктен?

Бұл сұрақтың жауабы ретінде ғалымның көптеген еңбектері мен бүкіл әлемге қосқан үлесін атап көрсетуге болады. Мен үшін, және бүкіл мұсылман елі үшін Әл-Фараби – “Бірінші ұстаз”. Өйткені Шығыстың көптеген данышпандары сияқты, ол Аристотельдің ілімін, оның ғылыми әдіснамасын мұра етті. Сонымен қатар ол тәрбиені білімнен жоғары қоятын керемет мұғалім болды. Атақты фарабитанушылар жазғандай, ғалымдар көбінесе мұғалімінен асып түсті. Бірақ, менің ойымша, бұл олардың асығыс пікірі.

Әл-Фарабидің өзі, оның шығармаларынан көріп отырғанымыздай, өзінің алғашқы ұстазына терең құрметпен қарады, Ұлы гректің көзқарастары мен теорияларын тереңдетіп қана қоймай, Аристотель әдіснамасын қолдана отырып, арабтардың, парсылардың және басқа да шығыс халықтарының поэтикалық мұрасын зерттеді. Ол өзінің ондаған ізбасарларына грек даналығының қайнар көзімен таныстыра отырып, ойлануға ақпарат берді.

Өз білімдерінде, істерінде және сөздерінде жоғары руханият пен даналықты бейнеледі.

Ежелгі және ерте ортағасырлық Шығыстың ғалымдары ежелгі философтардың, математиктердің, физиктердің, астрономдардың, өнер тарихшыларының, мысалы, Аристотель, Евклид, Зевскис және басқа авторлардың еңбектерін аударып, түсіндірді. Аудармалары мен түсініктемелері арқылы олар атақты гректер мен римдіктердің идеяларын сақтап, адамзатқа жеткізді. Оның еңбектерінен оның тек поэзия өнеріне қатысты болғанын көруге болады, дегенмен Аристотельде ат спорты, поэтикалық, шешендік және спорт туралы пікірлер бар. Әл-Фарабидің сайыс саласындағы ең негізгі еңбектері - "музыка туралы үлкен кітап"," поэзия өнерінің канондары туралы"," Поэзия өнері туралы", онда ол шығыс поэзиясының жанрлары мен түрлері туралы ғана емес, оларды өзара салыстырады, оларды грек поэтикалық дәстүрімен салыстырады. Ол сонымен қатар метафораның табиғаты мен поэтикалық және эстетикалық деген не екендігі туралы таңқаларлық пікір айтады