Рәміз - әлемді бейнелі түрде дамыту тәсілі ретінде, көркем алегориялық образ ретінде мәдениетте кеңінен қолданылады. Рәміздік бейнелердің мағынасын тікелей шешуге болмайды, оның мағынасын түсіну керек. Көптеген рәміздердің пайда болуы мыңжылдықтардың тереңдігінде, архаикалық мәдениеттер мен ежелгі өркениеттердің түкпірінде жатыр.
Рәміздер әлемдік мәдениеттер мен діндерде, мифологияда, кескіндемеде, әдебиетте қолданылады. Рәміздерге елтаңбалар, эмблемалар, баннерлер, суреттер жатады.
|
Э.Сепир рәміздердің екі түрін ажыратады: |
1. Конденсациялық "Олар белгілегеннен гөрі көп нәрсені білдіреді» Ғалымның пікірінше, мұндай белгілер діни және саяси эмоционалды қатынастарда көп кездеседі.
| 2. Референциальды Мұндай рәміздер эмоционалды бейтараптықпен және логикалық негізділікпен сипатталады. Ғалым бұл жалпыға бірдей қабылданған рәміздердің екінші түрі деп тұжырымдайды |
Рәміздердің түрлері |
Діни рәміздер - тылсым күшке сенімнің діни сана-сезімнен тұратынығын белгілейтін, нысанның бейне-көрінісін жасақтайтын таңбалар
Цата (ескі орыс. Tsѧta - «ұсақ тиын»; латыннан центус) - төңкерілген жарты ай тəрізді элемент, кейде фигуралы кесілген жиегі бар, православиелік кресттің төменгі бөлігінде орналасқан, сонымен қатар параметр бөлігі, Ескі орыс белгішесінің алтын немесе күміс безендірілуі | Фаравахар (парсы. - رھورف фаравахар, ескі парсыша - یتورـف фравати, авест. - یشورـف fravaši) - зороастризмнің негізгі белгісі, Фраваши бейнеленген, ол Ибраһим діндеріндегі қамқоршы періштемен ұқсатуға болады. Бастапқыда бұл «қанатты күн» (күш пен құдайдың бастауының белгісі) болды, оған кейінірек адам бейнесі қосылды |
|
- Мифтік рәміздер – таным құралдары мен мүмкіндігінің шектеулілігінен туындаған құбылыстардың сырын қате түсінудегі таңбалар
Ежелгі әдебиеттерде Зороастер аңызға айналған және жартылай мифтік адам болып көрінсе, Авестадағы гаталарға қарағанда Зороастер нақты тарихи адам болған. Зоратуштраның өзі гаталарда жаңа сенімнің, кәсіби діни қызметкердің, күресіп жүрген және азап шеккен адамның уағыздаушысы ретінде көрінеді. Авестаның
кейінгі бөліктерінде ол Спитама сирек отбасынан шыққан, оның әкесі Пурушаспа және анасы Дугдов деп айтылады. Зороастер үйленген, екі қызы болған. Ол бай емес еді. Гаталарда адамға бір түйе мен он ат беру туралы уәде айтылады | Бізге жеткен Авеста мәтіні келесі бөліктерден тұрады: Ясна (құрбандық немесе намаз), Яшта (құдайларға арналған әнұран) және Видевдат (заңғақарсы, зұлым рухтар). Ясна 17 гатадан (Заруштра пайғамбардың әндері немесе гимні) құралады. Ясна, Яшта және Видевдаттың қалған бөліктері
Батыс Иран тілдеріне жақын, бірақ архаикалық гата диалектісіне тән
бірнеше шығыс ирандық ерекшеліктерге ие, кіші Авеста деп аталады. |
|
- Саясаттағы мемлекеттік рәміздер – мемлекеттің тәуелсіздігін білдіретін символикалық айырым белгілері. Мемлекеттік Рәміздер белгілі бір мағына берерлік өзара үйлесімде орналастырылған жанды-жансыз заттардың бейнелерінен құрастырылады. Мұндай бейнелер үйлесімінен мемлекеттің, елдің арман-мұраты, өзін-өзі түйсінуі көрініс береді.
Ту, Байрақ, кейде Жалау — арнайы түстері бар белгілі бір геометриялық пішінге ие мата, көбінесе мемлекет, елді-мекен немесе басқа да адамдар тобының символы болып қолданылады. Ту найза немесе басқаша бейнелер түріндегі металл ұштығы бар ағашқа бекітілген белгілі бір өлшем мен матадан тұрады. Ту жауынгерлердің жиналуы мен бірігуі үшін алыстан жақсы көрінетін белгі ретінде ежелгі Таяу Шығыс, Үндістан, Қытай, т.б. елдерде биік сырыққа орнатылған қандай да бір бейнелер түрінде пайда болған | Елтаңба — Мемлекеттің ресми эмблемасы болып саналатын айырым белгісі. Иесінің тарихи дәстүрін білдіретін нышандық маңыздар беріліп, айшықтар мен заттарды өзара үйлестіру арқылы көрінеді. Елтаңба туларға, мөрлерге, монетаға, архитектуралық құрылыстарға, өнер туындыларына, қолжазбаларға, кітаптарға және т.б. бейнеленеді |
|
