Қазіргі қазақ тілінің көне жазбалардағы көріністері
Автор: akzhamza • Ноябрь 19, 2021 • Реферат • 4,310 Слов (18 Страниц) • 323 Просмотры
- Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
- Курстық жұмыс
- Тақырыбы: «Қазіргі қазақ тілінің көне жазбалардағы көріністері»
- Орындаған:
- Қабылдаған:
Мазмұны
І. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
- Көне түркі жазуының қазіргі қазақ тілімен мағыналық ұқсастығы
1.1.) Лексикалық сөздік құруға негіз болған атауларды қазіргі қазақ тілімен салыстыру.
1.2) Көне түркі жазуларының тілін этимология, семиотика, полисемия тұрғысынан қарастыру.
- Көне түркі жазба тілі мен қазіргі қазақ тілінің грамматикалық айырмашылықтары
2.1) Көне түркі жазулары тіліндегі тірек сөздердің қызметі мен қолданылу ерекшеліктері
2.2) Көне түркі жазбалары тіліндегі көмекші сөздердің қызметі мен қолданылу ерекшеліктері.
III. Қорытынды бөлім.
IV. Қолданылған әдебиет.
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі:Көне түркі әліпбиі – төл әліпбиіміз. 1980 жылдары батыс социологтары 21 ғасырдың аяғында шамамен 7-8 тәуелсіз мемлекет болады деп есептеді. Ол халықтардың өз тілі, өз жазуы бар, оны сақтап, дамыта алады деп есептеді. Уақыт өткен сайын жаһандану қарқын алуда. Яғни, жаһандану дәуірінде өз тілі, өз жазуы, өз рәмізі болуы – тәуелсіз ел болудың басты шарты. Болашаққа көз жүгіртсек, Қазақстан қазір өте қарқынды дамып келеді. Қазір ол әлемдегі ең жақсы 50 елдің қатарына кіреді. Ежелгі әдебиетсіз, өнерсіз, мәдениетсіз ұлт ешқашан ұлы бола алмайды. Экономикасы күшті мемлекеттің әлемдік мәдениеттегі орнын тек өз мәдениеті ғана анықтай алады. Дүние жүзіндегі көптеген халықтар тіл мен жазуға ерекше көңіл бөлуде. Мәселен, Қытайда латын әліпбиіне көшу мәселесін талқылағанда ұлттық болмысты жоғалтпаудың басты кепілі тіл болды – қытай жазуын сақтау туралы шешім қабылданды. Еврей халқы иврит тілін қайта жаңғырту үшін жұмыс істеп жатыр. Сол сияқты біз де ұлтымыздың бірегей құндылықтарын жаңғыртуымыз керек.Бүкіл әлемді дүр сілкіндірген Орхон-Енисей жазбаларының түркі халықтары үшін ғана емес, әлемдік мәдениет пен ғылым үшін маңызы зор. Бүкіл түркі халықтарына ортақ дүние жүзіндегі көне түркі жазуларының тілі сан ғасырлар бойы жинақталып, қалыптасты. Тіл қалыптасқаннан кейін оның өзіндік лексикалық және грамматикалық қолдану ережелері болады. Бүгінгі таңда бұл заңдылықтардың қазақ тіліне қаншалықты сәйкес келетінін зерттеу қажет. Жаһандану дәуірінде ұлттың ұлттығын сақтайтын дүние – ұлттың төл мәдениеті.Көне түркі жазуын қазақтың төл мәдениеті деп тану үшін ескерткіштер тілі мен қазақ тілі арасындағы ұқсастықтарды зерттеп, анықтау қажет. Оны ашу үшін көне түркі жазулары тілінің қазақ тілімен үндестігін лексикалық (семантикалық) және грамматикалық (морфологиялық) жағынан қарастыру қажет деп есептеймін. Семантикалық ұқсастықпен қатар, грамматикалық белгілердің (түбір, жұрнақ, жұрнақтардың байланысуы) ұқсастығын анықтау қазақ тілінде терең тамыр жайып, тілдің одан әрі дамуына негіз болады. Жалпы, ғалымдардың (Радлов пен Мелиоранский) пікірінше, түркі тілінің ең тазасы – қазақ тілі. Ұлттың бүкіл болмысы тіл арқылы көрінеді. Қазіргі қазақ тілінің тамыры терең тілін меңгеру уақыт талабы.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Ұлттық құндылықтарымызды санамызда жаңғыртып, ата-бабаларымыз бен бүгінгі ұрпақ бірлігін ашып, төл әліпбиімізге көшудің алғы шарттарын қарастыру.
Ғылыми жұмыс әдістері: Қазақ тіл білімінің заңдылықтарына сүйене отырып, көне түркі жазба сөздеріне сөзжасам, этимологиялық талдау жасап, салыстыру арқылы ескерткіштер тілі мен қазіргі қазақ тілімен бірлігін, ұқсастығын, үндестігін ашу.
Нәтиженің ғылыми-практикалық құндылығы: Ғылыми еңбекте айтылған және жазылған деректер тіл білімі саласында маңызды рөл атқарады. Қазіргі қазақ тіл біліміне, атап айтқанда, әскери терминологияға тамыры тереңде жатқан алғашқы мәдениеттен алынған сөздер бүгінгі күні ақсап тұрған терминологияның сөздік қорын толықтыруға мол мүмкіндіктер беріп отыр. Көне түркі тілінің әліпбиіне (қазіргі қазақ тіліне сәйкес) көшу қажеттілігін толық негіздеу осыған байланысты жаңа әліпбиге көшудің алғашқы қадамдарының бірі болып табылады.
...