Расія-даганяючая мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця другой паловы 19-пачатку 20 стагоддзя. Краіна другога эшалона капіталізма

МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ УНІВЕРСІТЭТ

ГІСТАРЫЧНЫ ФАКУЛЬТЭТ

Кафедра гісторыі Расіі і Украіны

Эсэ на тэму:”Расія-даганяючая мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця другой паловы 19-пачатку 20 стагоддзя. Краіна другога эшалона капіталізма.”

Падрыхтаваў

Студэнт 2 курса 1 групы

Шчацько Аляксей Юр’евіч

Мінск,2019

У выніку эканамічнага развіцця ў паслярэформавы перыяд (асабліва прамысловага ўздыму 90-х гадоў XIX ст., Завяршыўся да 1880-1890 гг.) Канчаткова склалася сістэма расійскага капіталізму. Гэта выяўлялася ў росце прадпрымальніцтва і капіталаў, удасканаленні вытворчасці, яго тэхналагічным пераўзбраенні, павелічэнні колькасці наёмнай рабочай сілы ва ўсіх сферах народнай гаспадаркі. Адначасова з іншымі капіталістычнымі краінамі ў Расіі адбывалася другая тэхнічная рэвалюцыя (паскарэнне вытворчасці сродкаў вытворчасці, шырокае выкарыстанне электрычнасці і іншых дасягненняў сучаснай навукі), супалая з індустрыялізацыяй. З адсталай аграрнай краіны Расія да пачатку XX ст. стала аграрна-індустрыяльнай дзяржавай (82% занята ў сельскай гаспадарцы). Па аб'ёме прамысловай прадукцыі яна ўвайшла ў пяцёрку найбуйнейшых дзяржаў (Англія, Францыя, ЗША і Германія) і ўсё глыбей ўцягвалася ў сусветную сістэму гаспадаркі.

Расійскае грамадства (асабліва сяляне і памешчыкі) было слаба падрыхтавана да капіталістычных адносін. Патрыярхальна-абшчынны менталітэт і наіўны манархізм большасці насельніцтва перашкаджалі актыўнаму ўспрымання карэнных змен у эканоміцы краіны. Дзяржава ў сілу сваёй абсалютнай сутнасці працягвала аказваць вырашальнае ўздзеянне і на эканоміку, і на эвалюцыю сацыяльнай структуры.

Для эканомікі была характэрная многаўкладнасць: буйное капіталістычная вытворчасць суседнічала з патрыярхальным сялянскай гаспадаркай, полуфеодальным памешчыцкіх, дробнатаварным ў горадзе і вёсцы. Склаліся рэзкія дыспрапорцыі па асноўных галінах эканомікі: бурны рост прамысловасці кантраставаў з павольна пераадольвалі застойную сельскай гаспадаркі. Зацягнуўся працэс першапачатковага назапашвання капіталу. Гэта адкрыла дарогу для шырокага пранікнення ў эканоміку Расіі замежных інвестыцый.

Нягледзячы на ​​хуткі тэмп развіцця капіталізму ў другой палове XIX ст.,  Мадэрнізацыя Расіі расцягнулася на даволі доўгі тэрмін і захоўвала даганяючы характар ​​у адносінах да перадавых капіталістычных краін таго часу.

У эканоміцы Расіі пануючае становішча займаў аграрны сектар. Менавіта ў гэтай галіне эвалюцыя капіталістычных адносін ішла найбольш павольнымі тэмпамі. З 280 млн. дзесяцін зямлі 102 млн. знаходзілася ў прыватным валоданні. Вялікая (77%) і лепшая па якасці іх частка належала памешчыкам. Таму асноўным паказчыкам буржуазнай эвалюцыі аграрнага сектара было стан памешчыцкай гаспадаркі. У паслярэформавы перыяд у ім склалася тры тыпу: Адпрацоўчая, капіталістычны і змешаны - з элементамі капіталістычнага і адпрацоўчай.

Адпрацоўчая сістэма складалася ў апрацоўцы зямлі памешчыка сялянамі сваім інвентаром. Яна абумоўлівалася малазямеллем і безграшоўем сялян, вымушаных ісці ў кабалу да памешчыка за арандаваную ў яго зямлю. Гэта была полупрыгонная форма эксплуатацыі з характэрнай вельмі нізкай прадукцыйнасцю працы. Адпрацоўкі былі асабліва распаўсюджаны ў чарназёмных раёнах Цэнтра і ў Паволжы, дзе раней пераважала паншчына. Капіталістычная сістэма мела на ўвазе прымяненне вольнанаёмнай працы сялян-парабкаў, апрацоўваць зямлю памешчыка яго інвентаром. Менавіта ў гэтых гаспадарках шырэй ўкаранялася сельскагаспадарчая тэхніка, ўдасканальвалася структура вытворчасці і больш хуткімі тэмпамі расла яго таварнасць. Гэты тып гаспадарак быў характэрны для Прыбалтыкі, Украіны і Заходняй Беларусі. Змяшаная сістэма, пры якой выкарыстоўваліся вольнанаёмны праца і адпрацоўкі, была распаўсюджана ў Левабярэжнай Украіне, Усходняй Беларусі і некаторых заходніх рускіх губернях. Да канца 70-х гадоў XIX ст. капіталістычная сістэма вядзення гаспадаркі стала паступова выцясняць адпрацоўчую. Памешчыкі, якія не здолелі перавесці сваю гаспадарку на новыя рэйкі, паступова руйнаваліся і прадавалі свае маёнткі. У краіне ішоў працэс пераразмеркавання зямлі, так як частка яе скупляла буржуазія.