Көшпелі қазақ шаруаларының жаппай отырықшылыққа көшуі

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам

ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№ 1 СЕМЕСТРЛІК ЖҰМЫС

Қазақстанның қазіргі заман тарихы пәні

Тақырып: Көшпелі қазақ шаруаларының жаппай отырықшылыққа көшуі

Мамандығы: Автоматтандыру және басқару

Орындаған: Әмитова Жанат   Тобы: АУк-20-14

Тексерген: аға оқытушы Саргизова Г. Б.

_____________ ______________ «_____» ______________2020__ж

                        (бағасы)                            (қолы)

Алматы, 2020

Жоспар

1. Кіріспе ---------------------------------------------------------------------------------3
2. Негізгі бөлім--------------------------------------------------------------------------4

1. Отырықшылық ұғымы------------------------------------------------------4
2. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларын отырықшыландыру ---------------------------------------------------------------------4
3. Қазақ шаруаларын күштеп отырықшылыққа көшірудің барысы----------8

1. Қорытынды -------------------------------------------------------------------------12
2. Пайдаланылға әдебиеттер тізімі------------------------------------------------12

2

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Біздің тарихымыздың ең қиын беттері - өткен ғасырдың 20-30 жылдары. Бүгінгі біз өмір сүріп отырған қоғамды демократияландыру тарихтың күрделі парақтарын, яғни ақталуларын ашуға және зерттеуге кең мүмкіндіктер ашты.  Мұрағатта сақталған құжаттар Кеңес Одағы кезінде коммунистік партияның қазақтарды күштеп ұжымдастыру мен күштеп қоныстандыруды жүзеге асырған қатал қуғын-сүргін саясатын ашады.  Егер коммунистік идеология кезеңінде бұл мәселе бойынша тарихи деректер біржақты зерттелген болса, қазір тарихшылардың мұрағаттағы объективті шындықты анықтайтын тарихи деректерді ғылыми айналымға енгізуге толық мүмкіндігі бар.  Тарихнамалық еңбектерден белгілі болғандай, қазақ халқының қоныстануы мен онымен байланысты босқындар тарихын зерттеу ел тарихындағы маңызды мәселелердің біріне айналды.  аудан.  Бірақ қазақ халқының тағдыры басқа халықтарға қарағанда әлдеқайда қиын болды деп айта аламыз. Осы жылдар ішінде қазақ халқының саны 52 пайызға азайғаны белгілі. 1920 жылдардың аяғы мен 1930 жылдардың басында қоныстану жұмыстары әлі де толық зерттеуді қажет етеді.  Менің зерттеуімнің тақырыбы 1929-33 жылдарды қамтиды.  Зерттеуге осы тарихи кезеңді таңдауымыздың себебі - диссертация тақырыбы - қазақ шаруаларының жаппай отырықшылыққа көшуі.  Бірқатар тарихшылар отырықшылық мәселесі туралы жазды.  Мәселеге жаңа көзқарас тарихи шындықты дұрыс түсінудің, кең ауқымды мәліметтер табудың және ғылыми айналымға енгізудің жолын табуды талап етеді.  Ресми кеңестік тарихнамада Қазақстандағы социалистік қайта құру және ауыл шаруашылығын ұжымдастыру тарихы социализмнің қалыптасуындағы ең жақсы жетістік ретінде дәріптелетіні белгілі.  1920-1930 жылдардан басталатын ел тарихына арналған бірнеше еңбектер, оның ішінде ұжымдастырудың тарихнамалық процесі бар. Кеңес өкіметінің тарихнамасында ұжымдастыру және қоныстандыру мәселелері социалистік қоғамға өту формаларының бірі, үлкен жетістік ретінде айтылды.  Тарихи деректер көрнекті ғалымдар профессор С.П.  Швецова, М.Г.  Сириус, профессор Н.Н.  Челинцев, А.Дончин, басқа да аграрлық ғалымдар көшпелі қазақ халқының жоспарланған қоныстануымен келіспейтіндіктерін білдірді. Сол кезде бұл ғалымдардың пікірлері еленбеді, оларды қудалады, буржуазияшыл деп айыптады.  Сол сияқты Алаш зиялылары: Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов және басқалар қазақ қоғамында отырықшы өмір салтын қабылдауға күмән келтірді.  Кеңес тарихшыларының ішінде қазақ шаруаларының тарихын объективті түрде айтуға деген ұмтылысты бейнелейтін бірқатар жұмыстарды атауға болады.  Оның ішінде А.Тұрсынбаев, Г.Дахшлейдер, Б.Төлебаев, Қ.Нұрпейісовтің еңбектері бар. Әрине, бұл ғылыми еңбектер кеңестік дәуірде жазылғандықтан, олар кеңестік идеологияның тар шеңберінен шыға алмады және қазақ халқының басынан кешкен азаптары толық ашылмады.  Бұл жұмыстың мақсаты - қазақ шаруаларын күштеп отырықшыландыру және оның зардаптарын зерттеу.