Кантрольная работа па “Беларуская мова (прафесійная лексіка)”

Установа адукацыі

“Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі”

Кантрольная работа

па дысцыпліне “Беларуская мова (прафесійная лексіка)”

Студэнткі курса 2 групы 363441

факультэта інфармацыйнай бяспекі завочнага аддзяленя

Праверыў: Дапіра Таццяна Пятроўна

Мінск, 2024

ЗАДАННІ КАНТРОЛЬНАЙ РАБОТЫ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ “БЕЛАРУСКАЯ МОВА (ПРАФЕСІЙНАЯ ЛЕКСІКА)”

1. Падрыхтуйце разгорнуты адказ на адно з наступных тэарэтычных пытанняў:

1. Беларуская мова сярод іншых моў свету.

2. Паходжанне беларускай мовы.

3. Лёс беларускай мовы ў Расійскай імперыі.

4. Беларуская мова ў ХХ – ХХІ стагоддзях.

5. Функцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму.

6. Запазычаная і ўласная лексіка ў складзе беларускай мовы.

7. Беларускі маўленчы этыкет.

8. “Залаты век” у гісторыі беларускай мовы

9. Беларуская нацыянальная мова і духоўная культура народа.

10. Славутыя беларускія асобы і іх унёсак у развіццё беларускай мовы.

Пасля адказу на пытанне складзіце па ім тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу) на 5 пунктаў.

Паходжанне беларускай мовы

Беларуская мова з'яўляецца адной з усходнеславянскіх моў, нароўні з рускай і ўкраінскай. Яе паходжанне звязана са старажытнарускай мовай, якая выкарыстоўвалася на тэрыторыі Кіеўскай Русі ў — стагоддзях. Пасля распаду Кіеўскай Русі тэрыторыя сучаснай Беларусі ўвайшла ў склад Вялікага княства Літоўскага. Мясцовыя дыялекты паступова развіваліся ў бок беларускай мовы, хоць афіцыйнай мовай княства заставалася стараславянская.

У V— V стагоддзях узнікла так званая заходнеруская мова, якую часам называюць старабеларускай. Яна выкарыстоўвалася ў дзяржаўных дакументах, такіх як Статуты Вялікага княства Літоўскага, і ўключала элементы польскай і літоўскай моў. Пасля ўтварэння Рэчы Паспалітай у 1569 годзе беларускія землі трапілі пад моцны ўплыў польскай культуры, і польская мова стала дамінаваць у афіцыйным і культурным жыцці. Нягледзячы на паланізацыю, сялянскае насельніцтва працягвала карыстацца беларускай мовай.

У канцы V стагоддзя, пасля падзелаў Рэчы Паспалітай, Беларусь апынулася ў складзе Расійскай імперыі. Пачалася русіфікацыя, і беларуская мова была выціснутая з афіцыйных сфер. Аднак у стагоддзі ўзнікла беларуская літаратура, і такія постаці, як Францішак Багушэвіч, Янка Купала, Якуб Колас, адыгралі важную ролю ў адраджэнні нацыянальнай самасвядомасці і мовы.

Пасля рэвалюцыі 1917 года і стварэння Беларускай ССР беларуская мова атрымала афіцыйны статус. У 1920-я гады яна актыўна выкарыстоўвалася ў адукацыі і культуры, але ў 1930-я гады русіфікацыя ўзмацнілася, і многія дзеячы беларускай культуры былі рэпрэсаваныя. У пасляваенныя гады руская мова зноў заняла дамінуючае становішча, асабліва ў гарадах, хоць беларуская захоўвалася ў сельскіх рэгіёнах і літаратуры. З набыццём незалежнасці Беларусі ў 1991 годзе беларуская мова стала дзяржаўнай, але яе выкарыстанне ў паўсядзённым жыцці застаецца абмежаваным, асабліва ў гарадах, дзе дамінуе руская.

Тэзісны план:

· Паходжанне беларускай мовы: Беларуская мова ўзнікла з старажытнарускай мовы, якая выкарыстоўвалася на тэрыторыі Кіеўскай Русі ў — стагоддзях.

· Уплыў Вялікага княства Літоўскага: На тэрыторыі Беларусі пачалі фарміравацца дыялекты, якія развіваліся ў беларускую мову; узнікла заходнеруская мова, якая ўключыла ў сябе элементы польскай і літоўскай моў.

· Паланізацыя і ўплыў Рэчы Паспалітай: У V стагоддзі польская мова стала дамінаваць