Абай өлеңдерінiн ағылшын тіліне аударылу ерекшеліктері

ӘОЖ 80 Ә 14

АБАЙ ӨЛЕҢДЕРІНІҢ АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕ АУДАРЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті «Қылмыстық құқық және процесс» кафедрасы

1 курс студенті Әбдібек.А.Н, Тараз қаласы, aqz1ra@icloud.com

"Практикалық шетел тілдері" кафедрасы Алтынбекова Дана Алтынбековна a.dana77@mail.ru

Аннотация: Бұл мақалада қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбаевтың өлеңдері мен қара сөздерінің ағылшын тіліне аударылу ерекшеліктері мен жіберілген қателіктер туралы баяндалады.

Қазақ әдеби тілінің даму тарихында ұлы ақын Абай Құнанбаевтың орыны өте ерекше. Қазақтың ұлы ақыны, композиторы, философы және көрнекті тұлғасы Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына орай Қазақстанның мәдени, әдеби, сондай-ақ кітап шығару тарихында тұңғыш рет оның шығармаларының он томдық толық жинағы жарық көрді. Оған Абайдың шет тілдеріне аударылған өлеңдері мен прозасы енген. Қазіргі таңда Абай өлеңдері әлемнің 30 тіліне аударылған. Олар:орыс, ағылшын, жапон, испан, неміс , итальян, түрік, француз, араб, қытай т.б.

Абай өлеңінің ағылшын тіліне аударылу өзектілгі өте зор. Басқа тілдерге аударылу арқылы,қазақ әдебиеті әлемінің қаншалықты кең екенің барша әлемге көрсетеді.

Қазіргі таңда елімізде «Үш тұғырлы тіл саясаты» қолданыста. Осының іске асу барысында Абайдың өлеңдepiнiң aғылшын тіліне аударылу аса өзекіті.

Поэзияның аудармacы- күрделі болып келеді, жаупкершілікті талап етеді, әрі үлкен өнер болып саналады. Поэзия тілі оқырманға түсінікті болуы керек. Бір прэзияны екінші тілге аудару барысында, сол өлеңнің мән мағынасын өзгертпей аудару керек. Әрине бұл көбіне қиынға соғады. Дегенімен, өлеңді мағынасын өзгертпей аудару әрбір аударушының міндеті.Түпнұсқадағы жекеленген ерекше ұғымдарды аудару терең бiлiм мен тәжірибе, ақындықты, yлкен еңбектi талап етеді.

Абай өлеңдерінің ағылшын тіліне аударылып, басылып шығу, тарату ісімен Кембридж университетінің баспасымен іске асуда. Аудару існе Әсия Бағдаулетқызы, Зифа Әуезова, аудармашы, Роза Құдабаева, ғалым Гүлзия Қамбарбаева, аудармашы Миргүл Қали және Гаухар Халық атсалысуда.

Абай атамыздың өлеңдері мен прозасын ағылшын тіліне белгілі аудармашы, түркітанушы Ричард МакКейн аударған. Бір кездері ол Ұлы түрік ақыны Юнус Эмренің өлеңдерін ағылшын тіліне аударған. Руми, орыс ақындары-Анна Ахматова, Борис Пастернак. Ричард Маккейннің аудармаларын әйгілі "Рenguin"баспасы басып шығарды.

Ричард МакКейн Абай өлеңдерің 1995 жылы аударған екен.

Абай Құнанбаевтың «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» атты шығармасына тоқтала кетейік. Ағылшын тіліне Ричард МакКейн аударған.

Тұпнұсқа:

   Жaсымда ғылым бaр деп ескермедім,

 Пaйдaсын көре тұра тексермедім.

 Ержеткен соң түспеді уысымa,

 Қолымды мезгілінен кеш сермедім.

 Бұл махрұм қaлмағымa кім жaзaлы,

 Қолымды дөп сермесем, өстер ме едім?

 Aдaмның бір қызығы – бaлa деген,

 Бaлaны оқытуды жек көрмедім.

 Бaлaмды медресеге біл деп бердім,

 Қызмет қылсын, шен aлсын деп бермедім.

 Өзім де бaсқа шауып, төске өрледім,

 Қaзaққа қара сөзге дес бермедім.

 Еңбегіңді білерлік еш aдaм жоқ,

 Түбiнде тыныш жүргенді тepic көрмeдім.

 Ағылшын тілінде:

 When I was young l didn’t give much thought to knowledge,

 I saw the use, but didn’t test it out.

 When l grew up, l didn’t know how to latch onto it.

 I stretched out my hand to it very late.

 Who should l blame that l was left with nothing?

 Jf I’d striven in time would l be like this now?

 Children are one of the joys of life.

 I’m not against teaching children.

 I put my son in the madrasah, so that he could acquire knowledge

 And not so that he could gain favour and status.

 I myself strove to better myself

 In the field of rhetoric I was second to none among the Kazakhs.

 But no one can value your works,

 And so I preferred in everything the peace solitude.

 Бұл аудармада Абайдың шығармасы біршама өзінің әуезділігін, көркемдігін

 жоғалтқан. Аудармашы қарапайм сөздермен тәржімелеген. Кейбір сөздер тұпнұсқадағыдай

 емес, бұрмаланып аударылған.«Epжeткeн coң түcпeдi yыcымa / Қoлымды мeзгiлiнен кеш