Болжаудың ғылыми негіздері
Автор: Sagdat Seilov • Октябрь 20, 2024 • Реферат • 3,532 Слов (15 Страниц) • 20 Просмотры
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
«Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті»
[pic 1]
Факультеті «География және табиғатты пайдадану»
Кафедрасы «География, жерге орналастыру және кадастр»
СӨЖ
Тақырыбы: «Болжаудың ғылыми негіздері»
Орындаған: Абдраимова Н.Қ
Тексерген:Бектурганова А.
Алматы 2024[pic 2]
МАЗМҰНЫ
МАЗМҰНЫ 2
КІРІСПЕ 3
1. БОЛЖАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 4
1.1 Болжаудың әдістері 5
1.2. Ұзақ мерзімді жоспар мен болжамның әдістемелік ерекшеліктері 7
2. ЖЕРДІ ПАЙДАЛАНУДЫ БОЛЖАУ КЕЗЕҢДЕРІН БЕЛГІЛЕУ КРИТЕРИЙЛЕРІ 9
2.1 Болжаудың қағидаттары (принциптері) 12
ҚОРЫТЫНДЫ 14
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 15
[pic 3][pic 4]
КІРІСПЕ
Болжау – бұл әртүрлі деректер мен ақпараттарды талдай отырып, болашақтағы оқиғаларды, үрдістерді немесе нәтижелерді алдын ала анықтау процесі. Ол экономика, әлеуметтік ғылымдар, экология, инженерия, медицина және басқа да көптеген салаларда қолданылып, шешім қабылдаудағы тиімділікті арттырады.
Болжау әдістері статистикалық модельдер, математика, компьютерлік симуляциялар, машиналық оқыту және т.б. технологиялармен негізделеді. Бұл құралдар деректерді жинап, өңдеу арқылы тәжірибеге негізделген шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді. Болжаудың ғылыми негіздері жүйелі түрде қалыптасып келе жатқандықтан, зерттеушілер мен практиктер үшін болашақта табысты стратегияларды әзірлеу мен іске асыруда маңызды рөл атқарады.
Осы тақырып аясында болжамдау принциптері, әдістері мен технологиялары, сондай-ақ олардың тиімділігі мен шектеулері талқыланатын болады. Болжаудың маңызы мен қажеттілігін түсіну, әсіресе тез өзгеретін әлемде, әрбір саладағы мамандар үшін қажетті біліктілікті дамытуға көмектеседі.
Болжау процесі бірнеше кезеңдерден тұрады: деректерді жинау, талдау, модельдеу және нәтижелерді интерпретациялау. Деректердің сапасы, әдістер мен модельдердің дұрыстығы, сондай-ақ сарапшылардың білімі мен тәжірибесі болжаудың нәтижесіне тікелей әсер етеді. Осы орайда, заманауи технологиялар — үлкен деректер, машиналық оқыту және геоақпараттық жүйелер (ГАЖ) — болжау процесін едәуір жеңілдетіп, нәтижелердің дәлдігін арттыруға ықпал етеді.
Болжам гипотеза мен жоспармен қатар көрегендіктің бір түрі болып табылады, ал перспективалар, болашақ мүмкіндіктер мен салдарларды білместен қазіргі заманғы қызметті елестету мүмкін емес.
Нарыққа көшу кезеңінде болжамды құбылыстар мен процестердің тізімі кеңейеді. Үшіншіден, болжау зерттелетін объектіні зерттеудің әлеуметтікэкономикалық шындықты білудің басқа жолдарынан ерекшеленетін белгілі бір сатысын, сондай-ақ оның болашақ жағдайын болжаудың тәуелсіз, бірақ өзара байланысты формаларын сипаттайды.
- БОЛЖАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Болжау дегеніміз – мұқият зерттелген деректерді зерттеу негізінде бір нәрсенің (мысалы, ғылым, өндіріс саласы, процесс, қарым-қатынас және т.б.) дамуы, қалыптасуы, таралуы туралы болжам жасау.
Болжау мәселесінде екі аспект ажыратылады: мүмкін немесе қалаулы перспективаларды, күйлерді, болашақ мәселелерін шешуді сипаттайтын теориялық және шешім қабылдауда болашақ туралы ақпаратты пайдалануды көздейтін басқарушылық.
Болжам дегеніміз – болашақта әлеуметтік-экономикалық жүйенің даму перспективалары туралы жалпы түсінік беру. Көбінесе бұл үшін бірнеше негізгі көрсеткіштер жеткілікті. Жоспар жерді пайдалану қажеттіліктерін және көрсеткіштер жүйесі бойынша аумақты талдауды ескере отырып, егжей-тегжейлі әзірленеді. Болжау жоспарды әзірлеу алдында қоршаған ортаны талдау кезеңінде жүзеге асырылады. Болжамдар мақсаттар мен міндеттерді дұрыс қоюға, дұрыс стратегияны жасауға көмектеседі. Бұл жағдайда болжау жоспарлау элементіне айналады. Бұдан басқа, болжау ықтимал нәтижелерді және олардың жоспарлы мәндерден ауытқуларын бағалау үшін жоспарларды іске асыру сатысында, қажетсіз ауытқуларды жою үшін қосымша басқару әсерлерін ұйымдастыру мақсатында жүзеге асырылады. Мұндай болжам жедел деп аталады.Бұл жағдайда болжау бақылау элементіне айналады.
...