Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары

Мырзабай Сакен

ГРМ 19-1

Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары

1. Пайдалы қазбалардың кен орындары туралы ілім іргелі геологиялық және тау-кен ғылымдарымен қалай байланысты?

Геология саласы бола отырып, пайдалы қазбалар кен орындары туралы ілім басқа геологиялық ғылымдармен тығыз байланысты; мысалы, петрографиямен байланыс кен орындарының ірі тау жыныстарының бөліктері болып табылатындығымен түсіндіріледі; минералогия мен геохимия туралы білім пайдалы қазбалардың құрамын, нақты жағдайларда кен орындарының пайда болуына немесе жойылуына әкелетін компоненттердің таралуы мен шоғырлануының заңдылықтарын зерттеу үшін қажет. Кен орындарының қалыптасуы әрдайым жер қыртысының жекелеген бөліктерінде өтетін, құрылымы мен дамуының белгілі бір ерекшеліктеріне ие кейбір жалпы геологиялық процестер аясында жүретіндіктен, пайдалы қазбалар кен орындары туралы ілім құрылымдық геология, геодинамика және геотектоника сияқты геологиялық ғылымдармен тығыз байланысты. Сонымен қатар, гидрогеологиялық және инженерлік-геологиялық жағдайларды егжей-тегжейлі зерттеусіз геологиялық жағдайды толық білу мүмкін емес.

Геологиялық емес ғылымдардан пайдалы қазбалардың кен орындары туралы ілім физикалық химиямен тығыз байланысты, олардың заңдары минералды өңдеудің табиғи процестерін талдауда жиі қолданылады. Математиканы, әсіресе оның Ықтималдық теориясы және математикалық статистика сияқты бөлімдерін білу геологиялық барлау деректерін өңдеу және алынған нәтижелерді негізді түсіндіру үшін қажет. Пайдалы қазбалар кен орындары туралы ілім геологиялық-экономикалық ғылым болып табылады, өйткені әрбір кен орны игерудің барлық сатыларында– іздеу мен барлаудан бастап пайдалануға дейін-оның халық– шаруашылық маңызының дұрыс бағасын алуы тиіс.

2. Тау-кен ғылымы мен өндірісі, тау-кен инженерлерін дайындау үшін пайдалы қазбалар туралы ілімнің маңызы қандай?

Пайдалы қазбалардың кез келген кен орны еңбек заты және тау-кен өндірісінің объектісі болып табылады. Қорлардың масштабы, пайдалы қазбалар денелерінің орналасу жағдайлары мен морфологиясы кен орнын игеру және ашу әдісін таңдауды айтарлықтай анықтайды. Аталған факторлар, сондай-ақ пайдалы қазбалар мен жапсарлас жыныстардың құрамы, қасиеттері мен құрылысы, олардың тектоникалық бұзылу және жарылу дәрежесі игеру жүйелерін, минералдық шикізатты өндірудің технологиялық схемаларын, тау-кен қазбаларының даму бағыттарын, оларды үңгілеу және бекіту тәсілдерін таңдауға әсер етеді, жер қойнауынан пайдалы қазбаларды алудың толықтығын айқындайды.

3. Пайдалы қазбаларды зерттеу әдістерін зерттеу

Пайдалы қазбаларды зерттеудің далалық және зертханалық әдістері бар. Далалық зерттеулер барлық кен орнының және оның жекелеген учаскелерінің геологиялық құрылымдық жағдайын анықтау үшін, кен шоғырларының нысанын, мөлшерін, құрылысы мен құрамын, олардың сыйымды жыныстармен арақатынасын бағалау үшін жүргізіледі. Далалық зерттеулер кезінде егжей-тегжейлі геологиялық карта жасалады. Геологиялық барлау жұмыстарының негізінде кен орнын өнеркәсіптік бағалау жүзеге асырылады, игерудің гидрогеологиялық және инженерлік геологиялық шарттары айқындалады.