Атом құрылысы

Мұхтар Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

Химиялық инженерия және биотехнология жоғарғы мектебі

Реферат

Тақырыбы: Атом құрылысы

Орындаған: Бексеит Айгерім

Тобы: ХТ-20-10к1

Қабылдаған: Қыдыралиева Азиза 

Шымкент 2021жыл

               І ТАРАУ

                                                       АТОМ ҚҰРЫЛЫСЫ

 Соңғы өткен екі ғасырда ғалым - физиктер бірқатар ғылыми жаңалықтар ашып , олардың басым көпшілігін тәжірибеден өткізіп , жалпы адамзаттың зат құрылысы жайлы түсінігін тереңдетумен қатар , атом құрылысын да нақтылай түсті .

          Олардың арасындағы аса маңыздыларын тізбелесек

1. катодтық сәулелердің ашылуы ( Массон , В.Крукс ) :
2.  2 радиоактивтілік күбылысы ( А.Беккерель ) ;
3. 3. фотоэлектрлік эффект - пормен ( А.Г.Столетов ) ;
4. 4. a . B , Y- сәулелердің табиғатын айқындау ( Э.Резерфорд ) :
5. 5. атомдардың ядросын байқау , көру ( ЭРезерфорд ) ;
6.  6. электронның массасы мен зарядын анықтау Дж.Томсон , Р.Милликен ) ;
7.  7. элемент нөміріне тең , ядроның зарядын айқындау ( Г.Моли ) ;
8. 8. протонның ашылуы ( ЭРезерфорд ) ;
9. 9. нейтронның ашылуы ( Дж.Чедник ) ;
10. 10. ядролық синтездің іске қосылуы және т.б.

         Атомның химиялық реакцияға түсу қабілеті , оның физикалық және химиялық қасиеттері атом құрылымымен анықталады . Атомдардың электрондық және ядролық күрылысын білу , зерделеу химиялық факторларды кереметтей тиімді жүйелеуге мүмкіндік беріп , оны түсінуді де , дамытуды да жеңілдетті

                         $ 1. Атом құрылысының күрделілігі жайлы түсініктің дамуы

       1805 жылы ағылшын ғалымы Джон Дальтон зат кұрылысы жайлы болжал ( гипотеза ) түжырымдайды . Ол бойынша заттар материяның ең кіші бөлшектерінен тұрады және де олар әртүрлі болып , əртүрлі элементтерге сәйкес келеді . Ол бұл бөлшектерді атом ( гректің аftomos - бөлінбейтін ) деп атайды . Бұл болжал - гипотеза реакцияларға қатынасатын заттардың салмақтық сан араларындағы қатынастарға өте қарапайым түсінік берді . Мұнан кейінгі химия мен физикадағы ғылыми жұмыстар Дальтонның атомистикалық болжалының дұрыстығын дәлелдеді және ол атомдық теорияга қалыптасты .

       XIX ғасырдың бірінші жартысында талантты ағылшын ғалымы М.Фарадей , сұйық және газ арқылы электр тогы өткен тұстағы процестерді зерттей келіп , электрлік жекеленген заряд бөлшектері түрінде болады дегендей ойға келеді . Бұл бірліктегі зарядтардың шамасы бертін келе анықталады .

      Катодты сәулелер – ол теріс зарядталған бөлшектер ағымы . 1891 жылы Джонстон Стоней бұл үғымды тереңдете түседі де электрдің бірлік заряды үшін электрон ( гректің elektron - янтарь ) аталуын ұсынды.

       1904 жылы Дж.Томсон ( Кембридж университеті ) атом құрылысының үлгісін ( моделін ) ұсынды , оған сәйкес диаметрі 0,1нм шамасында болатын барлық көлемі бойынша бірдей тығыздылықта оң зарядталған сфера сияқты деп елестетуге болады , Электрондар осы сферада оң зарядты бейтараптай отырып , бейне бір қалқи жүзіп " жүреді .

      Бұл дәлелдемелер атом құрылысы жайлы түсініктің дамуы үшін алғышарт болды да атом құрылысының планетарлық ( немесе ядролық ) үлгісін ұсынуға мүмкіндік береді ( ЭРезерфорд ) :

1.   Атомның ортасында оң зарядталған ядро орналасады , ол атом ішіндегі кеңістіктің болмашы ғана бөлігін алады ( ядро радиусы 10 - 101 м ) :

2.   Атомның барлық оң заряды мен күллі массасы дерлік оның ядросында шоғырланған ,

3.   Атом ядросы протондар мен нейтрондардан тұрады .

4.   Ядро айналасында тұйық орбита бойынша электрондар айналып жүреді , ол күн жүйесінің планетасына уксас және атомның электрондық клуызын түзеді ;