Сызықтық алгоритмдерді Delphi ортасында программалау дағдыларын қалыптастыру, өзіндік тапсырмаларды орындау

Зертханалық жұмыс №1

Сызықты алгоритмдерді программалау

Мақсаты: Сызықтық алгоритмдерді Delphi ортасында программалау дағдыларын қалыптастыру, өзіндік тапсырмаларды орындау.

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

Негізгі ұғымдар. Алгоритм дегеніміз алға қойған мақсатқа жету немесе берілген есепті шешуге арналған қатаң анықталған әрекеттер тізбегін түсінікті түрде әрі дәл көрсететін нұсқау.

Кезкелген алгоритмді мынадай үш базалық алгоритмдік құрылымдар арқылы құруға болатыны белгілі: сызықты, тармақталушы және циклдік(қайталану).

Сызықты алгоритмдер деп бір сериялы жай командалардан құралған алгоритмдерді атайды , ал сызықты құрылым –бірінен соң бірі орындалатын жай командалар тізбегі.

1-мысал. y=ax+c функциясының мәнін есептеу алгоритмін қарастырайық.

Ол үшін аргумент – бастапқы берілгендерді және нәтиже - нені анықтау қажеттігін білуіміз керек. Бұл мысалда а, с, х – бастапқы берілгендер, ал y – нәтиже .

a=5, c=10 және x=3 үшін функцияның мәнін есептеуді Delphi программалау ортасында жүргізейік. Формаға компоненттер палитрасының Standard бетінде орналасқан TEdit, TLabel, TButton компонентін орналастырып сәйкес мәндерін меншіктейміз.Бастапқы мәліметтерді ,яғни а, с, х айнымалыларының мәндерін Edit1, Edit2, Edit3 компоненттерінің өрістеріне енгізіп, ал шешімін Label5 компонентінің өрісіне шығарайық. Есеп шешімін Button1 компонентінің OnClick оқиғасында реализациялаймыз (ұйымдастырамыз). Қосымша интерфейсі 1- суретте келтірілген.

Форма мен оның компоненттерінің қасиеттерін төмендегідей орнату қажет.

Компоненттер Қасиеттер Меншіктелетін мән

Form1 Caption Функция

Form1 Name Form1

Edit1 Text тазалау

Edit2 Text тазалау

Edit3 Text тазалау

Label1 Caption y=ax+c есептеу

Label2 Caption a-енгіз

Label3 Caption x-ті енгіз

Label4 Caption c-ны енгіз

Label5 Caption тазалау

Button1 Caption өрнекті есепте

1-сурет

Төменде Button1 компонентінің OnClick оқиғасының коды келтірілген.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var a,x,c,y:real; // айнымалыларды сипаттау бөлігі :а,х,с айнымалылары нақты типті деп сипатталған

Begin // процедура басы

a:=strtofloat(edit1.Text); // edit1-ге енгізілген тексттің мәні түрленгеннен кейін а-ға меншіктеледі

x:=strtofloat(edit2.Text); // edit2-ге енгізілген тексттің мәні түрленгеннен кейін х-ке меншіктеледі

c:=strtofloat(edit3.Text); // edit3-ке енгізілген тексттің мәні түрленгеннен кейін с-ға меншіктеледі

y:=(a*x+c);

label5.Caption:='жауабы '+ #13+'y='+floattostr(y); // нәтижені символға айналдырып label5-тің өрісіне жазылады.

end;

2-мысал. y=5x+sin2x функциясының мәнін есептеу алгоритмін қарастырайық.

Бұл мысалыда х – нақты сан ,бастапқы берілгендер, ал y – нәтиже .

x=3,14 мәні үшін функцияның мәнін есептеуді Delphi программалау ортасында жүргізейік. Формаға компоненттер палитрасының Standard бетінде орналасқан TEdit, TLabel, TMemo және Additional бетіндегі ТBitbtn компонентін орналастырып сәйкес мәндерін меншіктейміз. Бастапқы мәліметі, яғни х айнымалысының мәнін Edit1 компонентінің өрісіне енгізіп, ал шешімін Memo1 компонентінің өрісіне шығарайық. Есеп шешімін Button1 компонентінің OnClick оқиғасында реализациялаймыз (ұйымдастырамыз). Қосымша интерфейсі 2- суретте келтірілген.

Форма мен оның компоненттерінің қасиеттерін төмендегідей орнату қажет.

Компоненттер Қасиеттер Меншіктелетін мән

Form1 Caption Функция

Form1 Name Form1

Edit1 Text тазалау

Label1 Caption y=5x+sin2x