Қазақстан Республикасының жүк жүйесінің мәселелері

әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті[pic 1]

ЭССЕ 

Тақырыбы:

Қазақстан Республикасының жүк жүйесінің мәселелері

және оларды шешу жолдары

Орындаған: Нұрмаханбет Бақдәулет

Алматы, 2022 ж

        Көлік әрқашан елдің экономикалық және саяси өмірінің маңызды саласы болды, және болады. Қазақстанның орасан зор аумағы, халық тығыздығының төмендігі, елді мекендердің бір-бірінен алшақтығы, әлемдегі интеграция мен жаһанданудың үдемелі процестері оны елдегі дамудың басым бағыттарының біріне айналдырады.

        Қазақстан аумақтардың ауданы бойынша әлемде тоғызыншы орында, және осындай жағдайларда көлік өңірлер арасындағы үлкен қашықтықты еңсерудің жалғыз тәсілі болып табылады, бұл жүк тасымалдауға да, адамдардың қозғалысына да қатысты. Сондай — ақ, елдің Каспий теңізінен басқа теңіздер мен мұхиттарға шыға алмайтыны белгілі, нәтижесінде барлық тасымалдардың негізгі үлесі құрлықтағы көлік түрлеріне тиесілі.

        Елдің көлік кешенінің жақсы дамуына қарамастан, осы салада Қазақстан аумағы бойынша транзиттік тасымалдар көлемінің ұлғаюына, халықаралық қатынаста тиімді тауар қозғалысына, ТМД көлік кешендері мен Еуразиялық экономикалық қоғамдастықтың (ЕурАзЭҚ) өзара іс-қимылына кедергі келтіретін бірқатар елеулі проблемалар сақталуда.

Атап айтқанда, сарапшылардың бағалауы бойынша, бүгінгі күні жүк ағындарының ықтимал көлемінің жартысы ғана қоғамдастық елдері арқылы өтеді.

        Халықаралық және ішкі тасымалдардағы жүк тасымалдарының негізгі көлемдері темір жол көлігімен жүзеге асырылады. Автомобиль көлігі негізінен аймақтық тасымалдау үшін қолданылады. Жүктерді теңізбен және ауамен тасымалдау тиісті дәрежеде дамымаған. Транзиттік трафик көлемін ақпараттың жетіспеуінен бағалау мүмкін емес. Сондай-ақ, интермодальдық тасымалдау туралы ақпарат жоқ.

Қазақстанның көлік жүйесін дамытудың таяудағы жылдарға арналған негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

• Көлік жүйесін еуразиялық көлік желісіне интеграциялау
• Жүктердің халықаралық темір жол және автомобиль тасымалдарын одан әрі дамыту
• Ішкі су жолдары мен теңіз арқылы жүк тасымалдау көлемін ұлғайту
• Әуе көлігімен жүк және жолаушылар тасымалдарының көлемін ұлғайту
• Интермодальдық тасымалдарды дамыту
• Қолданыстағы көлік инфрақұрылымын дамыту және жетілдіру

        Қазақстанның бірқатар географиялық ерекшеліктері бар, олар елдің дамуындағы көліктің рөлін арттырады. Қазақстан екі континенттің тоғысында ыңғайлы географиялық орналасуына ие, сондықтан Қазақстан халықаралық саудада үлкен маңызға ие. Елдің көлік-коммуникациялық дәліздері халықаралық құрамына кіреді, бұл Қазақстанға еуразиялық көлік-экономикалық кеңістікті дамытуда үлкен салмаққа ие болуға мүмкіндік береді. Осылайша, Қазақстанды Еуропа мен Азия арасындағы маңызды көлік торабы деп атауға болады. Бүгінде Қазақстан өз аумағы арқылы жүк транзиті негізінде жақсы табыс табуда.

Алайда, көптеген мүмкіндіктер мен перспективаларға қарамастан, бүгінгі таңда ұлттық көлік индустриясы бірқатар проблемаларға тап болып отыр:

1. Жол құрылысының қарқыны мемлекеттің экономикалық қажеттілігінен едәуір артта қалып отыр;

2. Жүк және жолаушылар тасымалы тәуекелдерінің жоғары деңгейінің себебі болып табылатын Көлік желілерінің техникалық параметрлерінің төмен деңгейі (жолдардағы өлім-жітімнің жоғары деңгейі);

3. Жеке инвестициялар ағынын шектейтін саланың шағын инвестициялық тартымдылығы;

4. Көлік және оған ілеспе инфрақұрылымның нашар дамуы;

5. Көлік құралдарының табиғи тозуы және қанағаттанғысыз техникалық жай-күйі;