Еңбекті жоспарлау мен ұйымдастыру. Еңбекті мөлшерлеу негіздері

Сабақтың тақырыбы: Еңбекті жоспарлау мен ұйымдастыру Еңбекті мөлшерлеу негіздері

1. Еңбекті мөлшерлеу: түсінігі және мәні.

2. Еңбек нормалары.

3. Басшылардың еңбегін нормалау.

Еңбекті мөлшерлеу - бұл өнім (бұйым) бірлігін дайындауға қажетті еңбек шығындарын белгілеу.

Кәсіпорындағы Еңбекті мөлшерлеу  Еңбекті негізгі ұйымдастыру болып табылады және еңбек бөлінісі мен оның кооперациясы процестерінде маңызды рөл атқарады.

Еңбекті мөлшерлеу-техникалық-экономикалық, технологиялық және жедел-күнтізбелік жоспарлаудың негізі. Техникалық-экономикалық жоспарлау өндірістік бағдарламаларды, өндірістік қуаттарды негіздеу және жұмыс күшінің санын анықтау үшін қажет.

Технологиялық жоспарлау-бұл технологиялық процестің нұсқасын таңдау. Жедел-Күнтізбелік жоспарлау өнімнің (бұйымдардың) күнделікті ырғақты шығарылуын қамтамасыз ету үшін қажетті өндірістік графиктерді әзірлеуге арналған.

Кәсіпорындағы Еңбекті мөлшерлеуді  мыналарды қамтамасыз етеді:

1. Жекелеген бөлшектерді, тораптарды және тұтастай бұйымдарды дайындаудың жоспарлы еңбек сыйымдылығын анықтау;

2. Қызметкерлердің қажетті санын есептеу (кәсіптер бойынша да, біліктіліктер бойынша да));

3. Еңбек нәтижелерін бағалау, жалақы және материалдық көтермелеу қорларын белгілеу;

4. Жаңа техниканы енгізудің тиімділігін бағалау;

5. Еңбек өнімділігін арттыру жоспарының негіздемесі;

6. Өндірістік бағдарламаларды есептеу;

7. Қажетті жабдықтардың санын анықтау.

Еңбек нормалары өндірісті жоспарлау мен ұйымдастырудың, еңбекақы төлеудің және еңбек өнімділігінің өсуін ынталандырудың негізі болып табылады.

Еңбек нормаларының негізгі түрлері: уақыт нормасы, өндіріс жылдамдығы, қызмет көрсету жылдамдығы, Сан нормасы, басқару нормасы және нормаланған тапсырма.

Уақыт нормасы (еңбек сыйымдылығы) – бұл өнім (өнім) бірлігін дайындау немесе белгілі бір жұмыс (қызмет) көлемін орындау үшін қажет жұмыс уақытының ұзақтығы.

Уақыт нормасы екі бөліктен тұрады:

1. Өнімнің барлық белгіленген мөлшеріне белгіленген және оның мөлшеріне байланысты емес дайындық және соңғы уақыттың нормалары;

2. Мыналарды: жедел уақытты; жұмыс орнына қызмет көрсету уақытын; технологияларды және өндірісті ұйымдастыруды көздейтін үзілістер уақытын қамтитын дара уақыт нормалары.

Операциялық уақыт-бұл еңбек затын өзгертуге және қосалқы уақытқа жұмсалатын негізгі уақыт: шикізатты тиеу, дайын өнімді алу және т. б.

Өндіру нормасы (өнімділік) – белгілі бір уақыт ішінде бір орындаушы (қызметкер немесе бригада) дайындауға тиіс өнім (бұйым) бірлігінің саны.

Қызмет көрсету нормасы-бұл орындаушы (қызметкер) жұмыс уақытының бірлігі ішінде қызмет көрсетуі тиіс өндірістік объектілердің саны (жабдық бірліктерінің саны, жұмыс орындары, алаң мөлшері). Ол негізінен көмекші жұмыстарды қалыпқа келтіруде қолданылады.

Сан нормасы-жұмыс көлемін орындау үшін қажетті белгілі бір кәсіби-біліктілік құрамы қызметкерлерінің саны.

Басқару нормасы-бір менеджерге тікелей бағынуы керек жұмысшылардың санын анықтайды.

Нормаланған тапсырма (наряд-тапсырыс) – бұл орындаушы (қызметкер немесе бригада) белгілі бір уақыт аралығында орындауға тиіс жұмыстардың қажетті ассортименті мен көлемі.