Денсаулықты нығайту мен салауатты өмір салтын насихаттаудың теориялық негіздері

Д № 1

Тақырыбы: Денсаулықты нығайту мен салауатты өмір салтын насихаттаудың теориялық негіздері.

Дәріс жоспары:

1. Денсаулықты нығайту мен денсаулығының бұзылуының алдын алудың теориялық негіздері.

2. Алдын алу: экспозицияның түсінігі, түрлері, формалары мен деңгейі.

3. Салауатты өмір салтын насихаттау

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) «денсаулықтың жоғары стандартына қол жеткізу - әрбір адамның негізгі құқықтарының бірі» деген қағиданы жариялады.

Казіргі әдебиетте «денсаулық» ұғымының көптеген анықтамалары бар. Қолданылатын терминология, әсіресе байланысты пәндерден алынған (денсаулық әлеуметтануы, психология, экономика және т.б.), бұл анықтаманың шынайы медициналық түсінігін көрсете бермейді. Классикалық анықтама ДДҰ Жарғысында жазылған: «Денсаулық-бұл ауру мен физикалық ақаулардың болмауы ғана емес, толық физикалық, рухани және әлеуметтік әл-ауқат» (1948)

Адам денсаулығы - үлкен әлеуметтік құндылық. Көбінесе адам денсаулығы туралы ол жоғалған кезде ғана  ойлана бастайды, , денсаулық- бұл жеке адамның табысты дамуының алғы шарты екенін ұмытпау керек. Адам үшін денсаулықты жақсартудың маңыздылығы, ең алдымен, өзінің стратегиясы мен тактикасымен анықталады. «Денсаулық - бұл адамға өмір бойы берілетін сыйлық емес, әр адамның және қоғамдағы әрбір адамның саналы мінез -құлқының нәтижесі» (П. Фосс)

Жүрек-қан тамырлары ауруларын қамтитын созылмалы жұқпалы емес аурулар (СҚА), басқаша түрде қанайналым жүйесі аурулары ,семіздік, қант диабеті, қатерлі ісік Қазақстанда және бүкіл әлемде әлеуметтік маңызы бар деп танылады, себебі олар мүгедектік пен мезгілсіз өлімге әкеледі, адамдардың көптігі және олардың таралуы жылдан жылға артып келеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының бағалауы бойынша, дүние жүзіндегі барлық ерте өлім -жітімнің шамамен 60% -ы ЖҚА -мен байланысты және бұл көрсеткіш 2020 жылы 73% -ға жетеді деп болжанган. Көптеген жылдар мен көптеген ғылыми зерттеулер Инфекциялык емес аурулардың негізгі себептерінің бірі - дұрыс тамақтанбау, дұрыс емес мінез -құлық (темекі шегу, алкогольді ішу) және физикалық белсенділіктің төмендігі.

Адам денсаулығын анықтайтын факторлар. Тәуекел факторлары

Адам өзара байланысты және өзара шартты факторлардың күрделі әсеріне ұшырайды. Кейбір факторлар халықтың денсаулығына оң әсер етеді, ал басқалары, керісінше, теріс әсер етеді.

Адам денсаулығын анықтайтын факторларды 4 топқа бөлуге болады:

 әлеуметтік-биологиялық (жынысы, жасы, тұқым қуалаушылық, конституция түрі, темперамент);

 әлеуметтік-экономикалық (еңбек жағдайы, өмір сүру жағдайы, материалдық әл-ауқат, денсаулық сақтау қызметінің жағдайы, өмір салты және т.б.);

 табиғи -климаттық (ауа температурасы, ылғалдылық, күн радиациясының деңгейі, ландшафт, флора, фауна және т.б.);

 ұйымдастырушылық немесе медициналық (халықты медициналық көмекпен қамтамасыз ету, медициналық көмектің сапасы, медициналық -әлеуметтік көмектің болуы және т.б.).

Тәуекел факторлары - бұл аурудың пайда болуына ықпал ететін, адам денсаулығына ықтимал қауіпті факторлар.

Денсаулық- өмір салты жағдайына 50% немесе одан да көп, 20% қоршаған ортаның жағдайына, 20% генетикалық факторларға және 10% денсаулық сақтау жуйесыне байланысты екендігі жалпы қабылданған. Тұрғындардың денсаулығына темекі шегу мен алкогольді тұтыну, дұрыс тамақтанбау, әлсіздік пен физикалық әрекетсіздік, есірткі қолдану мен есірткіні теріс пайдалану, зиянды еңбек жағдайлары, стресстік жағдайлар, өмірдің қолайсыз жағдайлары, отбасының тураксыздыгы, жалғыздық, төмен өмір салты сияқты жағымсыз факторлар әсер етеді. білім мен мәдени деңгей, урбанизацияның шамадан тыс жоғары деңгейі

Мұның бәрі қауіп факторлары, яғни белгілі бір аурудың дамуымен гипотетикалық байланысты және жоғары таралуымен де, жаңа аурулардың пайда болу ықтималдығымен де байланысты факторлар.

Қоғамдық денсаулықты нығайту мен сақтау- барлық ұлттық денсаулық сақтау жүйелері үшін сынақ болып табылады. Елдің дені сау халқы - оның әлеуетін іске асырудың басты шарты, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ең маңызды факторы

Алдын алу: әсер етудің түсінігі, түрлері, формалары мен деңгейі

Алдын алу - ДДҰ анықтағандай, денсаулықты сақтауға және нығайтуға бағытталған, оның ішінде салауатты өмір салтын қалыптастыруды, аурулардың пайда болуын және (немесе) таралуын болдырмауға, олардың пайда болу себептері мен жағдайларын ерте анықтауға бағытталған шаралар кешенін дамыту, сонымен қатар оның қоршаған орта факторларының адам денсаулығына зиянды әсерін жоюға бағытталған.