Лекция по "Медицине"

17. Бауырлық кома. Клиникалық көрінісі. Ауруханаға дейінгі кезеңдегі емі.

Бауырлық кома- бұл бауырдың функциясының  ауыр зақымдалуына байланысты пайда болатын орталық жүйке жүйесі функциясы бұзылатын патологиялық жағдай, яғни терең жүйкелік-жандүниелік бұзылыстармен,тырыспа-селкілдек дамуымен, шартсыз рефлекстердің жоғалуымен, естен танумен, организмнің тіршілігіне қауіпті жағдайлармен сипатталады.

Этиологиясы: Бұл кома бауырдың кез-келген ауруларында, жиі вирустық гепатитте,әсіресе гепатит В вирусы, сирек А, уытты заттардың әсер етуі кезінде: фосфор, мышьяк, хлороформ, көміртек тетрахлориді бауырдың уланудан болатын қауырт дистрофияларында, және дәрі-дәрмектік фактор әсерінен: атофан, парацетамол, ингаляциялық анестетиктер қабылдағаннан, бауырдың оның беріштеніп қалуында(циррозында), жіті қанайналымы бұзылған жағдайларда дамиды.

Патогенезі: Бауыр жасушаларының уытсыздандыру қызметі бұзылғанда қанда→ аммиак, улы полипептидтер, тирамин заттар жиналады. Аммиак→ мида а-кетоглютар қышқылын байланыстырып, →оны үшкарбон қышқылы оралымынан аластайды.→ Сондықтан мида тотығу-тотықсыздану үрдісі тежеледі, макроэргиялық фосфорлық қосындылардың түзілуі азаяды, энергия тапшылықтық жағдай дамиды; →Тираминнің деңгейі көтерілуі →октопаминнің көбеюіне әкеледі. Октопамин орталық жүйке жүйесінің синапстарынан қозу медиаторларын: норадреналин, дофамин ығыстырады да, →синапстардың қызметтерін бұзады; Қанда глюкозаның деңгейі төмендейді→ гипогликемия дамиды. Осыдан орталық жүйке жүйесіңде энергия түзілуі қатты азаяды; Су мен электролиттердің алмасуы бұзылады→ бауыр жеткіліксіздігі нәтижесінде альдостеронның дер кезінде ыдыратылмауынан саддарлық альдостеронизм дамып→ организмде натрий мен су жиналып қалады, калий иондары зәрмен көптеп шығарылады, →гипокалиемия дамиды. Осыдан мидың қызметтері бұзылыстарымен сипатталатын организмнің уыттануы болып, бауырлық кома дамиды.

Бауыр комаларының клиникалық формалары.

1.Эндогенді тип

2.Экзогенді тип (Шунт портокавальды кома)

3.Аралас кома(әдетте бауыр циррозымен).

Психомоторлық бұзылулардың ауырлығына байланысты бауыр комасының дамуының үш кезеңі бөлінеді, олардың алғашқы екеуі - прекома, ал үшіншісі-бауыр комасының өзі.

1 кезең-прекома-науқастың қозғалмайтын мінез-құлқымен, оның бағдарының нашарлауымен, ойлау қабілетінің төмендеуімен, ұйқының бұзылуымен (күндіз ұйқышылдық, түнде ұйқысыздық) сипатталады. Эмоционалды тұрақсыздық назар аударады, оның көріністері өте әртүрлі болуы мүмкін (апатия, летаргия, алаңдаушылық сезімі, меланхолия, толқу, эйфория). Портокавальды жеткіліксіздігі бар науқастарда өтпелі сананың бұзылуы байқалады.

II кезең - қауіпті немесе дамып келе жатқан бауыр комасы- жиі шатастырылатын сананың терең бұзылуымен сипатталады. Науқас уақыт пен кеңістікте адасқан күйде болады. Қозу депрессия мен ұйқышылдыққа ауысады. Қимыл-қозғалыс бұзылуына жиі көзге жүрек тремор, саусақ, қол, ерін, қабақ, атаксия, дизартрия және әр түрлі бұлшық ет тонусының өзгереді.

III кезең-бауыр комасының өзі. Оған сананың толық болмауы, аяқ-қол және шүйденің бұлшықеттерінің ригидтілігі, бет-әлпеті бетперделік, патологиялық рефлекстер тән. Қарашықтар кеңейеді, олардың жарыққа реакциясы жоғалады, мүйізді рефлекстер жоғалады, сфинктердің сал ауруы және тыныс алу тоқтайды. Сонымен қатар, ауыздан бауырдың иістің сезілуі, сарғаю, петехиалды қан кетулер мен мұрыннан қан кетулер түріндегі айқын геморрагиялық синдром тән, асциттік ісіну синдромы дамиды. Паренхиманың жедел некрозында оң жақ гипохондрияда қатты ауырсыну пайда болады, бауыр тез кішірейеді. Алайда, егер кома созылмалы процесте дамитын болса, онда бауыр үлкейіп қалуы мүмкін. Сепсистің дамуымен инфекцияның қосылуы тән.