Дозаның түрлері

15.        Дозаның түрлері: босағалық, орташа, жоғары терапевтикалық, бір реттік, соққы, тәуліктік курстық, уытты, өлім дозасы. Орташа терапевтикалық доза, терапевтикалық индекс, терапевтикалық әсердің кеңдігі.

Дозаның түрлері (қабылдау жиілігіне және үлгісіне сәйкес) мөлшерлеу:

БІР РЕТТІК ДОЗА – дәрілік заттың бір рет қабылдауға арналған дозасы

ТӘУЛІКТІК ДОЗА – дәрілік заттың бір тәулік ішінде қолданылатын дозасы

КУРСТЫҚ ДОЗА– дәрілік заттың бір курстық емге арналған дозасы

СОҚҚЫ ДОЗА – бірінші дозаның келесілерден жоғары болуы, ағзада жоғары концентрациясын түзу үшін.

Дозаның түрлері (көрсететін әсерлердің түріне байланысты)

Емдік доза:

а) минималды

б) орташа

в) максималды

Уытты доза

Өлімге соқтыратын доза

Емдік әсер кеңдігі - бұл минималды уытты және минималды емдік мөлшер арасындағы аралық.

Орташа емдік доза (ЕД50) - 50% науқаста қажетті терапевтік әсерді алу қолданылатын дәрілік заттың дозасы үшін.

Емдік индекс - бұл өлім шақыратын орташа дозаның орташа қатынасы тиімді емдік мөлшерге LD50/ED50.

Терапиялық көрсеткіш (TI; деп те аталады терапиялық қатынас) - бұл препараттың салыстырмалы қауіпсіздігінің сандық өлшемі. Бұл терапевтік агент мөлшерін салыстыру терапиялық әсер уыттылықты тудыратын мөлшерге дейін. Байланысты терминдер терапевтік терезе немесе қауіпсіздік терезесі тиімділігі мен уыттылығы арасындағы оңтайландыратын, терапевтикалық тиімділікке қолайсыз жанама әсерлерге немесе уыттылыққа алып келмейтін дозалар ауқымына сілтеме жасау.

16.        Кумуляция, сенсибилизация, үйренгіштік, тахифилаксия,  дәрілік тәуелділік.  

Дәрілік заттарды қайталап енгізгенде дамитын әсер – кумуляция. Кумуляция түрлері:

• МАТЕРИАЛДЫ – дәрінің жинақталуы

• ФУНКЦИОНАЛДЫ - ағзада әсердің жиналуы

Сенсибилизация - дәрілік затты қайталап енгізгенде оған сезімталдықтың жоғарылауы. Организмнің енгізілген белок тектес бөгде заттарға сезімтал болуы. Аллергия, анафилаксия және иммунологиялық реакциялардың басталуына, дамуына негіз болады. Сезімталдыққа себеп — микробтар мен оның улары, бақылаусыз пайдаланатын дорідәрмектер, химиялық бояулар, косметикалық заттар, пластмассалар т.б. заттардың әсерлері. Сенсибилизация - аллергеннің әсерінен дамитын және түршігуге (аллергияға) әкеліп соғатын иммунологиялық құбылыс.