Ұшу-түсіріс жұмыстары. Аэрофототүсірілімді орындау

2    Ұшу-түсіріс жұмыстары. Аэрофототүсірілімді орындау [pic 1]

2.1 Аэрофототүсірілім кезінде қолданылатын құрылғылар

Аэрофотоаппарат – жер бетін самолеттен, вертолеттен, жер серігінен т.б. фотоға түсіруге арналған аппарат [5]. Аэрофотоаппараттар негізінен алынатын аэрофотосуреттердің аумағымен және фокус арасының f қашықтығымен ажыратылады. СССР-де қазіргі А-тар 18х18 және 30х30 см аэросуреттер алуға мүмкіндік береді (4-сурет). Фокусының қашықтығы жағынан олар қысқа фокусты (f=36,50,70,100,140), орта фокусты (f=200 мм), ұзын фокусты (f=350,500 мм) болып бөлінеді. Аэрофотоаппарттың негізгі бөліктері:

Аэрофотокамера – алмалы-салмалы обьективі мен 1:30 сек-тен 1:300 сек-ке дейін шапшаңдықпен ашылатын затворы бар конусты кассетамен қосып тұратын біртұтас металл корпус;

Кассетаға аумағы 18х18 см 300 не 30х30 см 190 аэросурет негативін алуға жететін, ені 19 не 30 см, ал ұзындығы 60 м аэропленка оралған катушка орнатылады;

Аэрофотоқондырғыш – вибрацияны азайту үшін А-ты самолетке бекітуге арналған аспап. Қазіргі кезде аэросуреттердің тік бағыттан көлбеулігін ±10-15'-тан асырмау үшін гидротұрақтандыратын кардонды аэрофотобекіткіш қолданылады;

Командалық аспап – аэрофотокамера механизмдерінің жұмысын автоматты басқарып және тексеріп отыратын аспап. А-тардың көп обьективті (2-ден 9-ға дейін) түрлері де бар.

[pic 2][pic 3]

Сурет 4. Аэрофотоаппарат

Аэрофотоаппараттың негізгі бөліктері:

-  аэрофотокамера- конус пен кассетаны;

-  тұтастырып қосатын тұтастай металдан жасалған тұрқы; 

-  кассета;

-  ені 19 немесе 30 см; 

-  аэрофотоқондырғы - ұшақта аэрофотоаппаратты бекіту;

- басшылық аспабы - аэрофотокамера тетіктерінің жұмысын автоматты басқаратын аспап.

 АФА міндетіне қарай :

- топографиялық - картографиялық және де баска өлшеу жұмыстарында қолданылады;

-  топографиялық емес -  аймақты көрсету, бағдарлау сияқты және де басқа жоғарғы дәлдікті керек етпейтін жұмыстарда қолданады.

Аэрофотообъективтің негізгі көрсеткіштеріне:

•  фокус ұзындығы;
•  өріну бұрышы;
•  фотограмметриялық дисторсия;
•  анықтау қабілеті жатады.

Аэрофотообъективтердің өлшемі

• «Ортогон-8»-Фокустық қашықтық 55 мм; кадр форматы - 18×18 см.
• «Руссар-33»-Фокустық қашықтық 100 мм; кадр форматы - 18×18 см.

Топографиялық АФА және оның сызбасы (5-сурет).[pic 4]

[pic 5]

Сурет 5. 1 - аэрофотокамера; 2 - кассета; 3 - аэрофотоқондырғы; 4 - басқару тетігі

Қосылу жолымен барлық заманауи аэрофотоаппараттар автоматты түрде жасалады. Олардың механизмдері электр қозғалтқышы арқылы іске қосылады және суретке түсірудің барлық процестері (пленканы артқа айналдыру, экспозиция, экспозициялар арасындағы аралықты үнемдеу) автоматты түрде пайда болады [5].

Мамандандырылған ұшақтар

Аэрофототүсіруге арналған бейбіт азаматтық ұшақ - Совет А-30.

АН-30 жолаушылар ұшағы Ан-24 (бойлық және көлденең тұрақтылығын бар, екі турбовинттік қозғалтқыштар, басқаруды және маневр, жылдамдықтар мен биіктіктердің жеткілікті үлкен ауқымы) негізделген болатын. Фюзеляж және навигациялық жабдықтар аэрофототүсіру өндірісінің талаптарын ескере отырып қайта өңделген (6-сурет).

Ан-30 әлемдегі осы деңгейдегі жалғыз мамандандырылған аэрофототүсіргіш. Аэрофототүсіруді дамыту барысында фильм камера жүргізілді, сондықтан фотосуреттер мен зарядтау кассетаны сақтау үшін қара бөлме кабинада жабдықталған болатын. Ан-30 ұшағы «әуедегі ұшу зертханасы» деп аталды.[pic 6]