Матрицалық синтездерді реттеуші факторлар

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік

Медицина Университеті

                                                   [pic 1]

  Студенттің өзіндік жұмысы

Мамандығы: Жалпы медицина.

Дисциплина: Молекулалық биология және медициналық генетика.

Кафедрасы: Жаратылыстану ғылыми пәндер.

Курс: І

Тақырыбы: Матрицалық синтездерді реттеуші факторлар.

    Орындау түрі: Глоссарий.

                                                                      Орындаған: Қожамұратова С.Е.

                                                                       Тобы: 101Б

                                                                       Тексерген: Батырова Г.А.

Ақтөбе, 2017ж.

Асимметриялық құбылыс – бір – бірінен ажырасқан ДНҚ жіпшелерінің тек біреуі ғана РНҚ  синтезі үшін матрица қызметін атқара алуы.

Артта қалушы тізбек - ДНҚ тізбегі синтезделген кезде, үзіліп – үзіліп синдезделуінен пайда болған қысқа тізбек. 

Антокодон – аРНҚ молекуласының кодонына комплиментарлы т-РНҚ триплеті.

Аттенуаторлар – структуралық гендердің алдында орналасып, транскрипцияның аяқталуы жайлы белгі беретін арнайы нуклеотидтер жүйесі.

Геликаза – ДНҚ молекуласының тізбегіндегі комплементарлы нуклеотидтер (А-Т: Г-Ц) арасындағы сутектік байланыстарды үзетін және репликативтик ашаның пайда болуына алып келетін фермент.

Генетикалық код – тұқым қуалаушылық ақпараттың, яғни 20 аминқышқылдар туралы ақпараттың, ДНҚ молекуласындағы 4 нуклеотидтер арқылы қысқаша жазылу, сақталу және жүзеге асыру жүйесі.

Лидерлік тізбек – ДНҚ тізбегі синтезделген кезде, үзіліссіз синдезделуінен пайда болған ұзын тізбек.

ДНҚ репликациясы – ДНҚ-ның өздігінен екі еселенуі, тұқым қуалаушылық ақпарат ұрпақтан  - ұрпаққа өзгеріссіз, тепе – тең мөлшерде беріліп, ұрпақтардың жалғасуы қамтамасыз етіледі.

ДНҚ-лигаза – нуклеин қышқылдарының молекула бөлшектерін бір біріне жалғануын жүзеге асыратын ферменттер.        

Жартылай консервативті – матрица қызметін аналық ДНҚ молекуласының екі тізбегінің атқаруы.

Инициация – трансляция басталу кезеңі, бұл кезде рибосома    а-РНҚ  мен байланысып, рибосоманың үлкен бөлшегіндегі  А-учаскеге т-РНҚ мен –метиониннің келіп орналасуы.

Индуктор – ақуыз – репрессормен байланысып транскрипция процесінің басталуына жол ашатын фермент.

Кэп (қалпақша) – аРНҚ молекуласының 5`- ұшында орналасқан, 4-7 нуклеотидтерден тұратын және қорғаныстық қызмет атқаратын учаске

Кодон – (триплет) геннің ең ұсақ, 3 нуклеотидтен тұратын және бір аминқышқылын анықтаитын қызметтік бірлігі.

Колинеарлық – ДНҚ молекуласында нуклеотидтер орналасуының полипептид молекуласының аминқышқылдарының орналасу ретіне сәйкес болуы.

Консервативтік құбылыс – транскрипция аяқталғаннан кейін ДНҚ молекуласының ширатылып, бастапқы күйге келуі.

Лактоза опероны – лактозаны ыдыратуға қатынасатын ферменттер гендерінің экспрессиясын реттейтін құрылымдық – қызметтік бірлік.

Лигаза – нуклеин қышқылдарының молекула бөлшектерін бір – біріне «тігуші» фермент.

Лигант – рецептор не басқа бір ақуызбен байланысатын молекула.

Матрицалық синтез – полимеризацияның және көп конденсацияның реакциялары, полимердің құрылымы және үдерісінің басқа макромолекула – матрицаның бірнеше мономерлері мен бір ширатпада орналасуы.

Матрицалық тізбек – транскрипцияға ұшырайтын тізбек. Басқаша аитқанда «мағынасыз тізбек» деп аталады.

Мағыналы тізбек – аминқышқылдарынан ақуыз синтезделетін тізбек.

Негізгі инициаторлық кешен – промотормен байланысқан ақуыздар кешені.

Оперон – реттеуші белоктар байланысатын арнайы нуклеотидтер жүйесі.