Психодиагностика

Психологиялык диагностика психологияның бір саласы, ол теориялык пән бола тұра бір уақытта адамның психикалык дамуының диагнозын зерттейді. Психологиялык диагностика туралы өзара мэдени айырмашылықтарға токталып өтсек: онда, американдықтар диагностика көзін адамдарға және олардың мәселелерін шешуге көмек беретін процесс ретінде карастырады. Ол үшін, бұны кұрайтын төрт процесті бөліп көрсетеді: - акпараты (информацияны) жинактау; - акпараты корытындылау (интерпретациялау); - акпаратты жалпылау; - мәселені шешу мүмкіндігі; Неміс әдебиеттерінде психологиялык диагностика ғылыми пән ретінде, өлшеу процедураларын индивидті, топты, мекемені, ситуацияны немесе объектіні сипаттайтын бағалау үшін колданылады. Информациянын мұндай түрі корытынды немесе нүскау формасында беріледі. Нидерландта, психологиялык диагностика индивидтің өмірінің жағымды өзгеруіне мүмкіндік тұғызуға бағытталған, теориялык бағдары және эмпирикалык зерттеулердің түтастай бірлік мәнге ие болатын, кабылданған шешім процесі реттінде карастырады. «Психологиялык, диагностика» терминін алғаш рет XX ғ. 20 жылдарында пайда болып алғашкыда медициналык ғылымда (психиатрияда: Г. Роршах «Психолоғиялык диағностика», 1921 ж), содан кейінен индивидтің немесе кіші топтың психолоғиялык күйін аныктауды сипаттайтын психологиялык түсінік ретінде колданыла бастады. Дэлірек айтканда, Психодиагностика (психо жэне diagnostikos - айырып тануға кабілетті) - адамның психикалык касиеті мен күйін ғылыми дәлелді тэсілдер аркылы сандык сипатта бағалайтын жэне накты сапалык тұрғыдан талдайтын, 5 сөйтіп адам психологиясының көрінісі туралы дұрыс болжамдык мэлімет беретін ізденіс аумағы. Психологиялык диагностика тек кана жалпы заңдылықтарды бекітіп, сипаттап коймай, жағымсыз сэттерді жоюға да накты көмек көрсетеді. Психологиялык диагностика адам психикасының ерекшеліктері туралы информация жинактауға бағытталған. Қазіргі психологиялык диагностика психологиялык пэн ретінде жеке психологиялык және жеке психофизиологиялык адам ерекшеліктерін зерттеуді, аныктау одістерін өңдейді. Психодиагностика дегенде психологиялык практика облысы, яғни эртүрлі сапаларды (психикалык, психофизиологиялык ерекшеліктер, жеке бас белгілері) анықтаудағы психолог жұмысын есепке алады. Психологиялык диагностика психологиялык пэн ретінде жалпы психологиялык зерттеулермен практика звеносын біріктіру кызметін аткарады. Оның теориялык негізі психологиялык гылымдардын сэйкес облыстарымен байланыстылыгында. (жалпы, дифференциалды, жас ерекшелік, медициналык т.б.). Әдістемелік кұралдары ретінде жеке психологиялык ерекшеліктерді аныктау, өңдеу жолдарын жэне алынган мэліметтерді интерпретациялау үшін накты тәсілдерді колдану кажет етеді. Психологиялык диагностиканы тұтастай алғанда торт компоненттердің бірлігі ретінде көрсетуге болады: 1. процедураларды өлшеу теориясы немесе психометрия; 2. психикалык даму және айналадағы әлеуметтік айырмашылыктар т.б. индивидуалды айырмашылыктардың теориялык жағынан керінуі; 3. диагностикалык процедуралар; 4. диагностикалык процестер. Қазіргі таңда психологиялык диагностиканын үш деңгейін көрсетуге болады, яғни оны интегралды түрғысынан алғанда: 1. феиоменологшиіық (тұрмыстык) мінез-күлкын өзгертетін эсерлер, себептер, даму процесі т.б. адамдардын өзіндік индивидуалды айырмашылыктарын көрсетеді. Бұл деңгейге дүрыс мағындағы ой немесе тұрмыстык кабылау жатады. Оны зерттеуді интерпретациялау, нұскауды калыптастыру, диагностикалык процедураларды колдану кезінде өте кажет етеді. 6 2. концептуалъды деңгей, теория мен конструктіні, эртүрлі психологиялык концепцияларда енгізеді; 3. модельді, психикалык өмірдің тууына мүмкіндік туғызады (біріншіден, математикалык жағынан). Мәнді айырмашылықтарына қарамастан, олар бірі бірімен тығыз байланысты. Себебі: мінез-күлыкты түсінуге немесе калыптастыруға бағытталғандыктан.