Адам қарым-қатынасы жүйесіндегі эмоциялар

Адам қарым-қатынасы жүйесіндегі эмоциялар

Эмоциялар, олар әртүрлі болса да, жеке адамнан бөлінбейді. "Адамды қызықтыратын бірдеңе оны тартады, ақылға бұрады, ол күлкілі көрінеді, оның мәнін, сипатын, даралығын сипаттайды»

Эмоциялық процестер адамның тікелей уайымдары, жағымды немесе жағымсыз сезімдер, адамдар мен әлемге, процестерге және оның қызметінің нәтижелеріне деген қарым-қатынасын көрсетеді. Эмоционалдық процестерге көңіл-күй, сезім, аффект, құмарлық және т. б. жатады. Адам белсенділігінің кез келген көріністері эмоционалдық уайымдармен сүйемелденеді.

Кез келген адамға өзінің өмірлік тәжірибесі негізінде эмоциялық процестер көбінесе оң немесе теріс көрінеді. Бұның адам қажеттіліктерін іске асыру мәселесіне тікелей қатысы бар. "Эмоцияның табиғаты мен функциясын анықтайтын негізгі әрі бастапқы сәттегі эмоциялық процестерде, индивидтің қажеттіліктеріне, оның осы қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған қызметінің барысына және жалпы ағзаның өміріне тәуелді негізгі қызметтерді қамтитын ішкі органикалық процестердің ағымына сәйкес немесе олардың қажеттіліктеріне қайшы келетін қарым - қатынастың орнатылуында; нәтижесінде индивид тиісті іс-әрекетке немесе оған қарсы әрекет жасау үшін тырысады.»

Осылайша, эмоциялар, ең алдымен, организм тұрғысынан дұрыс индикатордың рөлін, оқиғалар барысын орындайды. Кез-келген тірі ағза үшін оқиғалардың дұрыс барысы - бұл өз қажеттіліктерін жүзеге асыруға жақындау. Бұл мағынада эмоция әлемдегі адамның белсенділігін білдіреді. Егер шиеленісті қажеттіліктердің фрустрациясы ретінде түсінсе, онда фрустрацияланған жағдай адам үшін эмоциялық тұрғыдан өте жағымсыз болуы керек. Эмоциялар оның өз қажеттіліктерін қанағаттандырудан алшақ екені туралы "белгі беретін" болады.

Эмоционалдық процестер адамның өмірі мен қызметінде, оның қоршаған адамдармен қарым-қатынасында мотивациялық функцияны орындайды. Сонымен қатар, эмоционалдық процестер адамның іс-әрекеті мен қарым-қатынасына байланысты екенін атап өтуге болады. "Эмоциялар тек қызметті ғана емес, сонымен қатар оның өздері адамды іс-әрекет пен қарым-қатынтық тұрғыда да байланыстырады. Эмоциялардың сипаты, олардың негізгі қасиеттері мен эмоционалдық процестердің құрылыса байланысты»

"...Өз қарым-қатынасы қызметінің барысы субъектіде жағымды немесе теріс эмоцияны, қуанышпен немесе сәтсіздікпен байланысты сезім тудырады»

Бұдан басқа, әрбір адамның қызметінде оларға болжанатын сыни тармақтар болады. Оларға жақындағанда ыңғайсыздық артады, мұндай пункттің пайда бола бастауы бойынша разрядтау жүреді. Қарым-қатынас, сондай-ақ қарама-қайшылықтың әртүрлі дәрежесімен сипатталуы мүмкін қатты және тыныш немесе тиісінше эмоциялық қозу аясында өтеді. Эмоциялық үрдістердің бұл үш өлшемі В. Вундт эмоциялар теориясында көрсетілген.

Эмоциялар сыртқы шындықтың объективті жай-күйін емес, тұлғаның ішкі жай-күйін және оның қоршаған ортаға қатынасын көрсете отырып, ерекше түрде жұмыс істейді. Жеке бастың пассивтілік эмоцияларының пайда болуы -  кезінде жай-күйді көрсетеді, белсенділік байқалғанда - қарым-қатынас жағдайын көрсетеді. "Эмоцияларда қоршаған ортаға деген қарым-қатынас, уайымның тікелей түрінде, көңіл күй жағдайын білдіру сияқты беріледі»

Кез келген эмоциялар - уайымдау емес, бірақ кез келген уайымның эмоционалдық мәні бар. Кез-келген адам өмірде маңызды бірдеңені өзгертуге шешім қабылдағанға дейін, сәлде болса аз қарқынды уайымдардан өтеді және өмірлік оқиғаларды еске алады, дәл осылай өз уайымдарын қалпына келтіреді. Адамның өзін немесе қоршаған ортаны өзгертудегі таңдауы, адамның жеке басы мен даралығының өсуі мен дамуымен байланысты. "Эмоционалдық... сол немесе басқа шамада олармен [оқиғалар] тұлғаны қалыптастыруға кіреді»

С. Л. Рубинштейн адами уайымның түрлерін сипаттап, олардың үш деңгейін атап көрсетті: аффективті-эмоционалды сезімталдық, заттық сезімдер, жалпыланған дүниетанымдық сезімдер.